Της Frances Coppola
Οι φήμες για ενδεχόμενη συγχώνευση μεταξύ των δύο μεγαλύτερων τραπεζών της Γερμανίας έχουν πλέον αποκρυσταλλωθεί. Η Deutsche Bank και η Commerzbank έχουν επισήμως ξεκινήσει συνομιλίες. Βέβαια, καμία από τις τράπεζες δεν είναι ενθουσιασμένη που οδηγείται σε αυτόν τον "γάμο". Ο μεσάζοντας για τον "γάμο" αυτόν φαίνεται πως είναι η γερμανική κυβέρνηση, η οποία έχει ιδέες σχετικά με τη δημιουργία μια εθνική τράπεζας αρκετά μεγάλης ώστε να ανταγωνιστεί τις αμερικανικές επενδυτικές τράπεζες. Αλλά δεν είναι καθόλου ξεκάθαρο ότι μια συγχώνευση θα λύσει τα προβλήματα των δύο τραπεζών.
Και οι δύο τράπεζες είναι "ζόμπι". Η Commerzbank, η μικρότερη από τις δύο, διασώθηκε αφότου εξαγόρασε την τρίτη μεγαλύτερη τράπεζα της Γερμανίας, την Dresdner Bank, κατά τη χρηματοπιστωτική κρίση του 2007-2008: Η γερμανική κυβέρνηση ακόμη κατέχει το 15% των μετοχών της. Παρά τα χρόνια "αναδιάρθρωσης" (δηλαδή μείωσης κόστους), η Commerzbank ακόμα πασχίζει για να επιστρέψει πολλά στους μετόχους: η απόδοση ιδίων κεφαλαίων για το τρίτο τρίμηνο του 2018 ήταν ένα "αξιολύπητο" 4% και τα κέρδη ανά μετοχή ήταν μόνο 60 σεντς του ευρώ (δηλαδή λιγότερο από ένα δολάριο). Δεν είναι έκπληξη που οι επενδυτές αναθάρρησαν με τις συνομιλίες για συγχώνευση. Η μετοχή της τράπεζας σημείωσε άνοδο 6,81% τη Δευτέρα.
Οι επενδυτές είναι λιγότερο εντυπωσιασμένοι με τις προοπτικές που θα έχει η συγχώνευση για την Deutsche Bank: Η τιμή της μετοχής της αυξήθηκε μόλις 4,15%. Αυτό μπορεί να συμβαίνει γιατί η Deutsche Bank αντιμετωπίζει σοβαρό πρόβλημα. Παρόλο που έχει αφήσει πίσω της νομικά και άλλα ζητήματα, αντιμετωπίζει τεράστια δομικά προβλήματα. Έχει μια πολύ υψηλή αναλογία κόστους/εσόδων, μεγάλα χρέη και μη κερδοφόρες γραμμές δραστηριότητας. Από το 2010 η τιμή της μετοχής της έχει καταρρεύσει από πάνω από 76,00 σε 8,00 και η κεφαλαιοποίησή της είναι τώρα στο μηδαμινό μέγεθος των 18,35 δισ. δολ., το χαμηλότερο επίπεδο από τη χρηματοπιστωτική κρίση του 2008. Και μετά από χρόνια ζημιών, ακόμη και τώρα μετά βίας έχει κέρδη, αν και τώρα αποκατέστησε ένα μικρό μέρισμα. Τα κέρδη ανά μετοχή και η απόδοση ιδίων κεφαλαίων είναι αρνητικά.
Τώρα, γιατί η γερμανική κυβέρνηση πιστεύει πιστεύει ότι η συγχώνευση των δύο τραπεζών-"ζόμπι" θα μπορούσε να δημιουργήσει μια εθνική τράπεζα ικανή να ανταγωνιστεί τις αμερικανικές τράπεζες παραμένει μυστήριο. Είναι σίγουρα πολύ πιο πιθανό η συγχώνευση αυτή να δημιουργήσει ένα πολύ μεγαλύτερο "ζόμπι".
Και θα είναι ένα πολύ μεγάλο "ζόμπι". Οι δύο τράπεζες έχουν περιουσιακά στοιχεία ύψους 1,8 τρισ. ευρώ (2 τρισ. δολ.). Η νέα τράπεζα θα είναι η δέκατη μεγαλύτερη στον κόσμο σε assets. Μεταξύ των ευρωπαϊκών τραπεζών, μόνο η γαλλική BNP Paribas (1,96 τρισ. ευρώ/2,2 τρισ. δολ.) και η βρετανική HSBC (2,1 τρισ. ευρώ/2,39 τρισ. δολ.) θα είναι μεγαλύτερες.
Αλλά η κεφαλαιοποίηση της νέας τράπεζας θα είναι πολύ μικρότερη. Αυτή τη στιγμή, η χρηματιστηριακή αξία των δύο τραπεζών μαζί είναι μόλις 26,2 δισ. ευρώ (29,7 δισ. δολ.). Με τα παγκόσμια δεδομένα, αυτό είναι κάτι πολύ μικρό. Όλες οι αμερικανικές τράπεζες τις οποίες η γερμανική κυβέρνηση θέλει η νέα τράπεζα να ανταγωνιστεί είναι γίγαντες συγκριτικά: Για παράδειγμα, η αξία της JP Morgan είναι 12 φορές μεγαλύτερη. Ακόμη και πολλές ευρωπαϊκές τράπεζες θα έχουν μεγαλύτερη αξία, συμπεριλαμβανόμενων των βρετανικών HSBC και Barclays, καθώς και των γαλλικών Société Générale και Crédit Agricole. Ο Holger Zschaepitz, που γράφει στη γερμανική εφημερίδα Die Welt, παρατηρεί ότι ο "εθνικός πρωταθλητής" της μεγαλύτερης οικονομίας της Ευρωζώνης θα έχει περίπου την ίδια χρηματιστηριακή αξία με την προβληματική ιταλική τράπεζα Unicredit. Ντροπιαστικό.
Με αυτά τα δεδομένα, η χρηματιστηριακή αξία και των δύο τραπεζών είναι πολύ χαμηλότερη από την ελεγμένη λογιστική αξία των στοιχείων ενεργητικού τους. Αυτή τη στιγμή, οι μετοχές της Deutsche Bank είναι υπό διαπραγμάτευση με discount άνω του 70% σε σχέση με τη λογιστική αξία και της Commerzbank’s με discount 66%. Αν η Deutsche Bank, ως μεγαλύτερη από τις δύο (αν και πιο αδύναμη), εξαγόραζε την Commerzbank, η απομείωση της αξίας των παγίων θα προκαλούσε αρνητική υπεραξία περίπου 14 δισ. ευρώ (15,9 δισ. δολ.). Αυτό θα έδινε μια άμεση ενίσχυση στα κέρδη της νέας τράπεζας και πιθανόν στον δείκτη κεφαλαιακής επάρκειας CET1. Όπως λέει ο Zschaepitz, αυτό σημαίνει ότι η εξαγορά θα ήταν σε κάποιο βαθμό αυτοχρηματοδοτούμενη.
Αυτό θα συνιστούσε μια σημαντική ανακούφιση από τη στιγμή που η χρηματοπιστωτική βιωσιμότητα της συγχώνευσης είναι στην κόψη του ξυραφιού. Σημαντικές συνέργειες θα έπρεπε να βρεθούν ώστε να γίνουν οι απαραίτητες μειώσεις κόστους και τελικά να υπάρξει στέρεη κερδοφορία στο μέλλον. Δυστυχώς, οι τραπεζικές συγχωνεύσεις –ειδικά στη Γερμανία- σπάνια καταλήγουν σε συνέργειες που πραγματοποιούνται. Συνήθως, η μεγαλύτερη τράπεζα απλώς απορροφά τη μικρότερη, χωρίς να αλλάζει ουσιαστικά τίποτα. Τα συστήματα IT της μικρότερης τράπεζας προστίθενται σε αυτά της μεγαλύτερης, οι διαδικασίες των δραστηριοτήτων γίνονται ακόμη πιο πολύπλοκες, οι γραμμές δραστηριότητας γίνονται ακόμη λιγότερο κερδοφόρες.
Ήδη γίνεται συζήτηση για τη μείωση κόστους. Έως 30.000 θέσεις εργασίας μπορεί να χαθούν ανά τον κόσμο και το γερμανικό δίκτυο λιανικής τραπεζικής μπορεί να μειωθεί αρκετά. Δυστυχώς, αυτοί που θα χάσουν τις δουλειές τους δεν είναι πιθανό να είναι οι traders που συνεχίζουν να απολαμβάνουν υψηλούς μισθούς και μεγάλα μπόνους παρά την οικονομική κατάσταση της Deutsche Bank. Αντίθετα, θα είναι συνηθισμένοι άνθρωποι που κάνουν συνηθισμένες δουλειές για συνηθισμένα χρήματα. Είναι κατανοητό λοιπόν που τα εργατικά συνδικάτα της Γερμανίας αντιτίθενται οργισμένα στο σχέδιο. Το αν θα έχουν τη δύναμη να "εκτροχιάσουν" τη συγχώνευση μένει να φανεί.
Επί της ουσίας, αυτή η προτεινόμενη συγχώνευση δεν έχει στόχο τη δημιουργία μια ισχυρής και κερδοφόρας τράπεζας. Πρόκειται για ζήτημα πολιτικής. Για τη Γερμανία θα ήταν πολύ ταπεινωτικό αν η μεγαλύτερή της τράπεζα εξαναγκαζόταν να μπει σε μια διαδικασία εξυγίανσης, με bail in για τους πιστωτές. Πόσο θα γελούσαν οι Ιταλοί.
Επιπλέον -κάτι που είναι κατανοητό- στη γερμανική κυβέρνηση δεν αρέσει η ιδέα οι Αμερικανοί να είναι κυρίαρχοι στο ευρωπαϊκό σκηνικό της επενδυτικής τραπεζικής. Αλλά αυτή η συγχώνευση δεν θα δημιουργήσει έναν βιώσιμο ανταγωνιστή όπως η JP Morgan.
Η πλευρά της γερμανικής λιανικής τραπεζικής είναι πιθανόν το πιο ενδιαφέρον κομμάτι της ιστορίας. Μαζί, η Deutsche Bank και η Commerzbank έχουν περίπου το ένα πέμπτο της γερμανικής αγοράς λιανικής τραπεζικής. Η συνεργασία τους μπορεί να τους βοηθήσει να ανταγωνιστούν τα κυρίαρχα μη κερδοσκοπικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα. Αλλά, η Cerberus Asset Management, που είναι μέτοχος μειοψηφίας και στις δύο τράπεζες, συμμετείχε επίσης στην εξυγίανση της HSH Nordbank και πρόσφατα δεν κατάφερε να αποκτήσει μερίδιο στην NordLB. Τον Ιανουάριο, οι Financial Times αναρωτιούνταν αν η Cerberus Asset Management είχε στο μυαλό της κάτι μεγαλύτερο:
Είναι δελεαστικό να κατανοήσουμε ένα φιλόδοξο όραμα όπως αυτό της οργάνωσης μια συγχώνευσης όχι μόνο μεταξύ της Deutsche Bank και της Commerzbank, αλλά μαζί και της HSH και αργότερα και της NordLB. Αυτό θα μπορούσε να σπάσει την ιστορική ιερότητα των ιδιωτικών και μη κερδοσκοπικών δημόσιων τραπεζών, που κρατούν χαμηλά τα περιθώρια κέρδους.
Μήπως ο πραγματικός στόχος της προτεινόμενης συγχώνευσης Deutsche Bank/Commerzbank είναι να οδηγηθούμε στην απολύτως αναγκαία συγκέντρωση της γερμανικής λιανικής τραπεζικής;