Η φιλοσοφία του Στωικισμού, που φαίνεται να προκαλεί όλο και περισσότερο το ενδιαφέρον του επιχειρείν, μπορεί να προσφέρει μια διαφορετική, επωφελή ματιά στους επιχειρηματίες και να λειτουργήσει τελικά θετικά για την σύγχρονη επιχειρηματικότητα, υποστηρίζει ο καθηγητής του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης και συγγραφέας 15 βιβλίων για τον Στωικισμό, Massimo Pigliucci, στη συνέντευξη που παραχώρησε στη δημοσιογράφο Julie Lu του Forbes China, σε εκδήλωση που πραγματοποίησε το τελευταίο στη Σαγκάη με θέμα: "Αρχαία Σοφία, Σύγχρονη Πυξίδα”.
Όπως αναφέρει ο καθηγητής, ο Στωικισμός έχει τις ρίζες του στο 3-4ο π.Χ. αιώνα, σε μια περίοδο όπου ο κόσμος της Μεσογείου βρισκόταν σε μια τεράστια αναστάτωση, καθώς ο θάνατος του Μεγάλου Αλεξάνδρου σηματοδότησε το τέλος της ελληνιστικής περιόδου και την απαρχή της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.
Ήταν μια περίοδος μεγάλων αλλαγών σε κοινωνικό επίπεδο, σύμφωνα με τον καθηγητή Pigliucci, όπου ο κόσμος δεν είχε απολύτως κανέναν έλεγχο στις ανατροπές που λάμβαναν χώρα. Η αίσθηση της αδυναμίας ελέγχου, όπως εξηγεί ο καθηγητής, προκαλεί στον άνθρωπο άγχος και όταν αισθάνεται πιεσμένος και ότι χάνει τον έλεγχο, χρειάζεται κάποιο σημείο αναφοράς. Ένα τέτοιο πλαίσιο αναφοράς προσέφερε η φιλοσοφία του Στωικισμού.
Κατά την άποψη του καθηγητή του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης, το πρόσφατο ενδιαφέρον για τη φιλοσοφία του Στωικισμού οφείλεται στο γεγονός ότι και σήμερα βιώνουμε μια αντίστοιχη κατάσταση ανατάραξης και σημαντικών αλλαγών, όπως και τότε. Τονίζει ότι ήδη τον προηγούμενο αιώνα βιώσαμε δύο Παγκόσμιους Πολέμους που οδήγησαν σε σημαντικές αλλαγές, ενώ ακόμη και σήμερα αντιμετωπίζουμε τεράστιες προκλήσεις όπως η πανδημία του κορονοϊού, η κλιματική αλλαγή, οι πολιτικές αναταραχές σε διάφορες περιοχές του κόσμου.
Οπότε, σύμφωνα με τον καθηγητή Pigliucci, ο κόσμος σήμερα αισθάνεται, σε έναν βαθμό, όπως και τότε, οπότε στρέφεται και πάλι είτε στις θρησκείες, είτε στη φιλοσοφία προκειμένου να ανακτήσει σε έναν βαθμό τον έλεγχο των γεγονότων και των αλλαγών που αντιμετωπίζει.
Άλλωστε, όπως σημειώνει ο καθηγητής, ο Στωικισμός είναι μια φιλοσοφία ζωής, που σημαίνει ότι βρίσκει πεδίο εφαρμογής όχι μόνο στο επιχειρείν ή σε συγκεκριμένες πτυχές της ζωής, αλλά στα πάντα, όπως συμβαίνει με τη θρησκεία. Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά, κάποιος δεν είναι part time Χριστιανός ή Βουδιστής, έτσι και κάποιος δεν μπορεί να ακολουθεί περιστασιακά τη φιλοσοφία του Στωικισμού.
Ο καθηγητής Pigliucci πιστεύει, μάλιστα, ότι ο Στωικισμός μπορεί να αλλάξει το επιχειρείν προς το καλύτερο. Κι αυτό για δύο λόγους. Ο πρώτος σχετίζεται και με τη γενική ιδέα που πρεσβεύει ο Στωικισμός και η οποία συνοψίζεται στην επίδειξη αλληλεγγύης. "Η γενική ιδέα του Στωικισμού θέλει να βοηθάμε τους άλλους, να κάνουμε το σωστό ασχέτως συνθηκών και πιο συγκεκριμένα να συνεισφέρουμε στην κοινωνία, στη μεγάλη οικογένεια της ανθρωπότητας, να συμπεριφερόμαστε στους άλλους σαν να είναι αδέλφια μας”, αναφέρει.
Σε ό,τι αφορά το επιχειρείν, σύμφωνα με τον καθηγητή, αυτό σημαίνει ότι η επιχειρηματικότητα δεν πρέπει να έχει αρνητικές επιπτώσεις. Όπως εξηγεί, στον Στωικισμό είναι φυσικά αποδεκτός τόσο ο ανταγωνισμός όσο και η απόδοση κέρδους στους μετόχους, αλλά αυτό πρέπει να γίνεται με τρόπο μη επιβλαβή για την κοινωνία. Επομένως, όταν η επιχειρηματικότητα υπονομεύει την κοινωνία και έχει αρνητικό αντίκτυπο στον πλανήτη δεν είναι αποδεκτή.
Όπως τονίζει, ο Στωικισμός είναι κατά κάποιον τρόπο μια "πυξίδα ηθικής” για την επιχειρηματικότητα, που αποτρέπει από συγκεκριμένες πρακτικές και ωθεί στην υιοθέτηση κάποιων άλλων. Διότι για τους Στωικούς δεν υπάρχει τίποτα κακό στο επιχειρείν αρκεί ο επιχειρών να διατηρεί την ακεραιότητα του χαρακτήρα του, καθώς είναι το πολυτιμότερο πράγμα που έχει κάθε άνθρωπος. "Επομένως, δεν πρέπει κανείς να διακυβεύεται αυτή η ακεραιότητα, εφόσον αυτό μπορεί να αποφευχθεί”, σημειώνει ο καθηγητής Pigliucci.
Αυτό το γενικό πλαίσιο που πρεσβεύει ο Στωικισμός είναι ο πρώτος λόγος που η φιλοσοφία αυτή μπορεί να αλλάξει προς το καλύτερο την επιχειρηματικότητα. Σε πρακτικό επίπεδο, τώρα, σύμφωνα με τον καθηγητή Pigliucci, υπάρχουν αρκετές ιδέες του Στωικισμού που μπορούν να βρουν εφαρμογή όχι μόνο στο επιχειρείν αλλά σε όλες τις δραστηριότητες της ζωής, κυρίως όμως στην επιχειρηματικότητα. Μία από αυτές είναι η στάση και η αποδοχή των Στωικών ότι κάποια πράγματα εξαρτώνται από εμάς ενώ κάποια άλλα όχι.
Που σημαίνει ότι υπάρχουν συγκεκριμένες αποφάσεις μας που έχουν αντίκτυπο και συγκεκριμένοι τομείς της ζωής όπου μπορούμε να κάνουμε τη διαφορά, όπου πραγματικά έχουμε τον έλεγχο των καταστάσεων, αλλά και άλλοι τομείς όπου δεν υπόκεινται στον έλεγχό μας.
Για τους Στωικούς, όπως εξηγεί ο καθηγητής, ένας σοφός άνθρωπος εστιάζει στην πρώτη κατηγορία, στα πράγματα δηλαδή όπου μπορεί να κάνει τη διαφορά, ενώ για τα πράγματα που δεν μπορεί να ελέγξει προσπαθεί αναπτύξει μια στάση "γαλήνιας αποδοχής”.
Αυτό σημαίνει ότι ένας επιχειρηματίας είναι φυσιολογικό να ανησυχεί για την κερδοφορία της εταιρείας του, αλλά τα κέρδη, όσον αφορά τους Στωικούς, είναι κάτι που δεν υπόκειται στον έλεγχό του. Όπως σημειώνει ο καθηγητής, οι αποφάσεις του επιχειρηματία ομολογουμένως επηρεάζουν την πορεία της εταιρείας του, αλλά εν τέλει το πόσο καλή θα είναι αυτή η πορεία εξαρτάται από εξωτερικούς παράγοντες, όπως για παράδειγμα το επίπεδο του ανταγωνισμού, η εξέλιξη της παγκόσμιας οικονομίας, μια πανδημία, με άλλα λόγια πράγματα που δεν μπορεί να ελέγξει.
Επομένως, όπως τονίζει, πρέπει να αναπτύξει αυτήν την ικανότητα της "γαλήνιας αποδοχής”, που σημαίνει ότι κάνει φυσικά ότι καλύτερο μπορεί, αλλά τελικά πρέπει να αποδεχθεί την εξέλιξη των πραγμάτων διότι δεν έχει άλλη επιλογή.
Την ίδια στιγμή, ωστόσο, πρέπει να να εστιάσει στους παράγοντες που μπορεί να επηρεάσει, στις αποφάσεις που μπορεί να πάρει και να κάνουν τη διαφορά.
Επομένως, υιοθετώντας τον Στωικισμό, λέει ο καθηγητής Pigliucci "προετοιμάζεσαι για το χειρότερο, αποδέχεσαι το αναπόφευκτο, αλλά ταυτόχρονα εστιάζεις σε αυτό που ελέγχεις, κάτι που μακροπρόθεσμα είναι το καλύτερο τόσο για την εταιρεία, διότι εστιάζεις σε αυτά που είσαι πιο αποτελεσματικός, όσο και για την ψυχολογία σου, διότι διατηρείς ένα αίσθημα ελέγχου, όσο αυτό είναι δυνατό”.