Του Νίκου Κωτσικόπουλου
Η αύξηση των χορηγήσεων είναι ο βασικός πυλώνας του στρατηγικού σχεδιασμού των ελληνικών τραπεζών το 2025 και ο πρώτος παράγοντας που λαμβάνουν υπόψη τους στην κατάρτιση των business plan που θα παρουσιάσουν περίπου σε 40 ημέρες στους επενδυτές και τους μετόχους τους. Εκτιμάται από τραπεζικούς αναλυτές, ότι θα χρειασθεί να δώσουν περισσότερα δάνεια 5%-6% φέτος, για να επαναλάβουν ή καλύτερα να αυξήσουν τα μεγάλα κέρδη του 2024.
Η χρονιά ξεκίνησε θετικά για τις χρηματοδοτήσεις τους με κεκτημένη ταχύτητα από το δυνατό φινάλε του 2024, αλλά κρύβει μεγάλες προκλήσεις, με κυριότερη τη μείωση των περιθωρίων τους, λόγω της αποκλιμάκωσης των επιτοκίων από την ΕΚΤ. Οι εκταμιεύσεις δανείων πέρυσι έφθαναν μέχρι το τέλος Νοεμβρίου τα 20 δισ. ευρώ. Υψηλόβαθμα τραπεζικά στελέχη εκτιμούν τώρα, ότι η καθαρή πιστωτική επέκταση στη λήξη της χρονιάς (εκταμιεύσεις μείον εξοφλήσεις), ήταν περίπου 11 δισ. ευρώ, δηλαδή πάνω από τα -αναθεωρημένα ανοδικά- πλάνα των τραπεζών.
Αλλά αυτό το μέγεθος θα πρέπει να μεγαλώσει αρκετά φέτος για να αντισταθμίσει τη μείωση των περιθωρίων της ΕΚΤ, ώστε να αποφέρει ικανοποιητικά κέρδη. Οι ξένοι αναλυτές δεν προβλέπουν περισσότερες από μικρές μονοψήφιες αυξήσεις κερδών για την ώρα- κι όχι όλοι. Οι στόχοι δεν θα είναι εύκολοι, αλλά οι διοικήσεις των τραπεζών γνωρίζουν καλύτερα, ότι αυτό που αποτελεί το πρόβλημα εμπεριέχει και το σπόρο για τη λύση του.
Η μείωση των επιτοκίων δηλαδή, θα κάνει πιο φθηνό και ελκυστικό το δανεισμό για επιχειρήσεις και νοικοκυριά και θα φέρει περισσότερους ενδιαφερόμενους για δανειοδότηση. Η ουρά (pipeline) σημαντικών χρηματοδοτήσεων που δεν εκταμιεύθηκαν το Δεκέμβριο, είναι μεγάλη.
Σημαντικά deals και επενδύσεις αναμένονται, μεταξύ άλλων στο real estate και στους κλάδους της υγείας και του τουρισμού, ενώ και οι κατασκευές και παραχωρήσεις έχουν "πάρει φωτιά". Συνεχίζονται επίσης αμείωτες, οι χρηματοδοτήσεις της ναυτιλίας, όπου τα δάνεια έχουν μικρό περιθώριο μεν, αλλά στατιστικά έχουν αποδειχθεί από τα πλέον ασφαλή.
Τα περιθώρια των τραπεζών
Από την άλλη, έχοντας δουλέψει με ένα μέσο περιθώριο (NIM) 3,10% στο εννεάμηνο πέρυσι, το πέμπτο μεγαλύτερο στην ΕΕ σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΚΤ, θα βρεθούν αρκετά χαμηλότερα φέτος. Ήδη τα περιθώριά τους έχουν υποχωρήσει.
Το euribor τριμήνου που είναι η συνήθης βάση για δάνεια με κυμαινόμενο επιτόκιο στο τελευταίο δεκαήμερο Ιανουαρίου το 2024, κυμαινόταν πέριξ του 3,90% και τώρα βρίσκεται ήδη στο 2,67% καθώς αναμένονται αποφάσεις της ΕΚΤ στο τέλος του μήνα. Και περίπου το 90% των δανείων που έχουν δώσει οι ελληνικές τράπεζες είναι με κυμαινόμενα επιτόκια.
Αλλά τις χρηματοδοτήσεις στις επενδύσεις και τις υποδομές που είναι ήδη εξαιρετικά ευνοϊκές και με την πτώση των επιτοκίων θα γίνουν ακόμα φθηνότερες, έρχεται τώρα να κινητοποιήσει περαιτέρω και η κυβερνητική πολιτική για την επίσπευση απορροφήσεων και εκταμιεύσεων από το Ταμείο Ανάκαμψης που είναι στην προτελευταία χρονιά του.
Ο στόχος που τίθεται για είσπραξη 8,6 δισ. ευρώ είναι ο μεγαλύτερος από την έναρξη του προγράμματος. Το γεγονός προκαλεί ήδη κινητοποίηση άνευ προηγουμένου για να επιτευχθούν οι στόχοι, με συντονισμός κυβέρνησης και τραπεζών και ενημερώσεις των επιχειρήσεων. Σε αυτά τα κεφάλαια προστίθενται και οι πόροι του ΕΣΠΑ που κατευθύνονται σε ΜμΕ.
Μεγάλη προσπάθεια έχει ξεκινήσει φέτος και για τα στεγαστικά δάνεια, με το νέο πρόγραμμα "Σπίτι μου ΙΙ". Διατίθενται 2 δισ. ευρώ για στεγαστικά δάνεια, πέρνα αυτών που θα δώσουν μόνες τους οι τράπεζες. Στο μεταξύ θετικές ήδη από το 2023 ήταν οι χρηματοδοτήσεις για καταναλωτικά δάνεια και ο ρυθμός χρηματοδότησης αυξήθηκε το 2024. Εκτιμάται ότι θα αυξηθεί περαιτέρω.
Μείωση του κόστους, αντισταθμίσεις και ομόλογα
Αλλά αν οι χρηματοδοτήσεις είναι το βασικό όπλο για να διατηρηθούν ψηλά τα κέρδη των τραπεζών, δεν είναι όμως το μοναδικό ατού που έχουν στα χέρια τους οι τράπεζες. Οι διοικήσεις των τραπεζών προσθέτουν στη "συνταγή" των επιχειρηματικών τους πλάνων και τα εξής:
1. Μείωση του κόστους: Θα προέλθει από τη φθηνότερη χρηματοδότησή τους με ευνοϊκά για τις ίδιες επιτόκια, ώστε να μπορέσουν να επιτύχουν ένα ικανοποιητικό περιθώριο.
Θα προέλθει επίσης από τη μείωση του ρίσκου, καθώς ήδη τα κόκκινα δάνειά τους έχουν μειωθεί κάτω από 3% το 2024 και θα μειωθούν περαιτέρω οργανικά, με τα πολλά νέα εξυπηρετούμενα δάνεια. Επιπλέον η μείωση των επιτοκίων, διευκολύνει τους δανειολήπτες και μειώνει συνολικά τις επισφάλειες.
2. Από τις αντισταθμίσεις με hedges που έκαναν ήδη από πέρυσι οι τράπεζες και θα συνεχίσουν και φέτος, "κλειδώνοντας" τα περιθώριά τους.
3. Από δάνεια για επενδύσεις στο εξωτερικό στα οποία ήδη συμμετέχουν, έχοντας πλεονάζουσα ρευστότητα την οποία εκμεταλλεύονται. Θα κινητοποιηθούν περισσότερο φέτος.
4. Από την αξιοποίηση των χαρτοφυλακίων τους όπου έχουν επενδύσει σε ελληνικά και ευρωπαϊκά ομόλογα, με καλές αποδόσεις.
5. Από παράγοντες που μπορεί να τις ευνοήσουν και συνδέονται με την ταχύτητα αποκλιμάκωσης των επιτοκίων που θα επιλέξει η ΕΚΤ. Είναι διαφορετικό δηλαδή, να μειώσει η ΕΚΤ τα επιτόκιά της κατά μισή μονάδα στο τέλος του μήνα, από το να τα μειώσει ένα τέταρτο της μονάδας. Και είναι διαφορετικό να φθάσει στο στόχο του παρεμβατικού επιτοκίου της 2% μέχρι τον Ιούνιο, από το να φθάσει στο στόχο αυτό το Σεπτέμβριο ή τον Οκτώβριο.
Όσο πιο αργά αποκλιμακώσει τα επιτόκια η ΕΚΤ, τόσο μεγαλύτερες ευκαιρίες για διατήρηση ισχυρών περιθωρίων και κερδών δίνει σε όλες τις τράπεζες και φυσικά στις ελληνικές.
6. Από διαχείριση χαρτοφυλακίου, υπηρεσίες wealth management και διάθεση τραπεζοασφαλιστικών προϊόντων για να αντισταθμίσουν τις απώλειες έως και 120 εκατ. ευρώ, από τη μείωση βασικών προμηθειών.
