Της Ελευθερίας Πιπεροπούλου
Η Galatea Bio είναι μια biotech startup με έδρα το Μαϊάμι που έχει θέσει ως αποστολή της να αντιμετωπίσει μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις της σύγχρονης γενετικής: την απουσία ποικιλομορφίας στις βάσεις δεδομένων DNA. Στο τιμόνι της βρίσκονται και δύο Έλληνες: ο Δρ. Νικόλας Κατσάνης, διεθνώς αναγνωρισμένος γενετιστής, με μακρά πορεία σε ιδρύματα όπως το Duke University, το Johns Hopkins και το Baylor College of Medicine, και ο Δρ. Άλεξ Ιωαννίδης, Επίκουρος Καθηγητής στο Stanford και ερευνητής στην Ιατρική Σχολή του πανεπιστημίου, ενώ την ιδρυτική ομάδα συμπληρώνει ο Δρ. Carlos Bustamante –με καταγωγή από τη Βενεζουέλα και ακαδημαϊκή πορεία σε Harvard, Cornell και Stanford.
Η "γέννηση” της Galatea
Η δημιουργία της Galatea προέκυψε όταν ο Νικόλας Κατσάνης και ο Carlos Bustamante, έπειτα από χρόνια ακαδημαϊκής πορείας, αποφάσισαν να ακολουθήσουν έναν διαφορετικό δρόμο και να δημιουργήσουν κάτι δικό τους στον χώρο της βιοτεχνολογίας.
"Πήγα στο Μαϊάμι τον Μάρτιο του 2021 και ξεκινήσαμε”, αναφέρει στο Capital.gr ο Δρ. Κατσάνης. Η προηγούμενη εμπειρία του από τη Rescindo Therapeutics, μια εταιρεία συνδεδεμένη με το ακαδημαϊκό του εργαστήριο, όπως εξηγεί, τον βοήθησε να κατανοήσει καλύτερα τον τρόπο λειτουργίας των επιχειρήσεων.
Η Galatea έκανε τα πρώτα της βήματα τον Απρίλιο του 2021, ξεκινώντας με ένα συμβόλαιο για την αποθήκευση δειγμάτων και την ίδρυση ενός biobank. Η πρώτη χρηματοδότηση ήρθε από την F-Prime Capital τον Αύγουστο του ίδιου έτους, με επιπλέον υποστήριξη από την Digitalis, ενώ ακολούθησε κι ένας γύρος friends and family.
Όπως αναφέρει ο Δρ. Κατσάνης, η Galatea μεγάλωσε γρήγορα και πλέον έχει 40 άτομα προσωπικό. Συνολικά, η εταιρεία έχει αντλήσει 25 εκατομμύρια δολάρια, με τελευταίο έναν γύρο pre Series B, στα τέλη του 2024.
Τι κάνει η Galatea
Στον πυρήνα της Galatea βρίσκεται η αντιμετώπιση της μονομέρειας στα παγκόσμια γενετικά δεδομένα. Όπως εξηγεί ο Δρ. Κατσάνης, η αλληλούχηση του γονιδιώματος είναι πλέον τεχνικά εφικτή – υπάρχουν εκατοντάδες τρόποι να την πραγματοποιήσεις. Το δύσκολο κομμάτι είναι η ανάλυση και η ερμηνεία των δεδομένων, ειδικά όταν ο όγκος τους μεγαλώνει. Παράλληλα, επισημαίνει τη σημασία των καλά δομημένων κλινικών δεδομένων, κάτι που, όπως τονίζει, είναι καθοριστικό για την ανάπτυξη πιο ακριβών διαγνωστικών εργαλείων και την ανακάλυψη νέων θεραπειών.
Η Galatea έχει ως στόχο να δημιουργήσει τη μεγαλύτερη genotype–phenotype βάση δεδομένων στον κόσμο. Ήδη διαθέτει δείγματα και δεσμεύσεις από περίπου 1,4 εκατομμύρια άτομα – πολλά από αυτά συνοδεύονται από διαχρονικά κλινικά δεδομένα. Ο στόχος είναι να φτάσουν τα 10 εκατομμύρια.
Η προσέγγιση της Galatea περιλαμβάνει τεχνικές και ηθικές προκλήσεις υψηλού επιπέδου. Η εταιρεία αναπτύσσει αλγόριθμους αποκεντρωμένης μηχανικής μάθησης (federated learning), ώστε τα δεδομένα να παραμένουν εντός της χώρας προέλευσης. Παράλληλα, έχει επενδύσει σημαντικά στη διασφάλιση της προστασίας των αποτελεσμάτων – ιδιαίτερα των κλινικών και αναγνωρίσιμων δεδομένων – για να αποφευχθούν πιθανές διαρροές.
Γιατί όμως είναι απαραίτητη μια νέα βάση δεδομένων; Σήμερα, το 80% των διαθέσιμων γενετικών δεδομένων προέρχεται από πληθυσμούς της Βόρειας Ευρώπης, όπως η UK Biobank και το φινλανδικό FinMed. Ακόμη και μεγάλες προσπάθειες στις ΗΠΑ, όπως το πρόγραμμα "All of Us”, έχουν περιορισμένη ποικιλομορφία. "Δεν μπορείς να εξάγεις συμπεράσματα για τον καρκίνο του μαστού στην Κολομβία βασισμένος σε δεδομένα από Φινλανδές γυναίκες”, σημειώνει ο Δρ. Κατσάνης. "Γνωρίζουμε, για παράδειγμα, ότι υπάρχουν συγκεκριμένες "ελληνικές” μεταλλάξεις, δηλαδή μεταλλάξεις που έχουν μεγαλύτερη συχνότητα στην Ελλάδα. Όταν μια γυναίκα εξετάζεται για κληρονομική προδιάθεση, πρέπει να είμαστε σε θέση να ερμηνεύσουμε σωστά τα αποτελέσματά της”.
Όπως προσθέτει, "αν θέλουμε πραγματικά η γενετική να συμβάλει στη δημιουργία καλύτερων διαγνωστικών τεστ και νέων φαρμάκων, τότε πρέπει να συλλέγουμε δείγματα από ολόκληρο τον πλανήτη – όχι μόνο από τη Βόρεια Ευρώπη”.
Το έργο της Galatea στην Ελλάδα
Με βασική φιλοσοφία την ανάγκη για μεγαλύτερη ποικιλομορφία στα γενετικά δεδομένα, η Galatea, σε συνεργασία με τη φαρμακοβιομηχανία ELPEN, έχει ξεκινήσει ένα μεγάλο πρόγραμμα στην Ελλάδα, συλλέγοντας δείγματα από 8.000 Έλληνες, καλύπτοντας 13 διαφορετικές περιοχές – από την Αλεξανδρούπολη μέχρι την Κρήτη.
Όπως εξηγεί ο Δρ. Κατσάνης, τα πρώτα αποτελέσματα είναι ενθαρρυντικά. Ιδιαίτερη σημασία έχει η δυνατότητα ερμηνείας των γενετικών ευρημάτων με βάση τα γενετικά χαρακτηριστικά του κάθε πληθυσμού.
Το όραμα για την Ελλάδα δεν περιορίζεται στις 8.000 συμμετοχές. Υπάρχει έντονος ενθουσιασμός για την επέκταση του προγράμματος, με σκέψεις για ένα project που θα αφορά και 100.000 Έλληνες.
Ο Δρ. Κατσάνης σχεδιάζει να επισκεφθεί σύντομα την Ελλάδα, την Τουρκία και την Ιταλία, με στόχο τη διερεύνηση νέων συνεργασιών στον τομέα της γενετικής και του population genomics. Όπως λέει, υπάρχει η βούληση – μένει να βρεθούν οι κατάλληλοι συνεργάτες. Ο ίδιος δεν αποκλείει και τη δημιουργία φυσικής παρουσίας της Galatea στην Ελλάδα, με τη δημιουργία ομάδας ή ακόμη και ενός ευρωπαϊκού εργαστηρίου.
Ένας τομέας με ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τον ίδιο είναι τα σπάνια νοσήματα. Σημειώνει ότι το υφιστάμενο παγκόσμιο σύστημα για την αντιμετώπισή τους είναι ανεπαρκές, και πολλοί ασθενείς ταλαιπωρούνται εξαιτίας της έλλειψης διαγνώσεων. Έφερε ως παράδειγμα ένα πιλοτικό πρόγραμμα που πραγματοποιήθηκε στην Ελλάδα, στο νοσοκομείο "Χωρέμειο”, με τη συμμετοχή περίπου 100 οικογενειών. Σε ποσοστό 20-30% των περιπτώσεων κατέστη δυνατή η διάγνωση, όμως για τις υπόλοιπες δεν κατέστη εφικτό, καθώς οι εντοπισμένες μεταλλάξεις δεν είναι ακόμη σαφές αν είναι παθογόνες ή απλώς ιδιαιτερότητες του ελληνικού πληθυσμού. Σήμερα η Galatea ήδη βρίσκεται σε θέση να βελτιώσει αυτό το ποσοστό, και ευελπιστεί πως το άμεσο μέλλον θα δείξει επιτάχυνση της προόδου.
Προτεραιότητα στην επιστήμη
Η Galatea προσφέρει κλινικά τεστ, όπως για καρκίνους, νευροεκφυλιστικές και παιδικές νευρολογικές παθήσεις, καρδιομεταβολικά και ανοσολογικά νοσήματα, με στόχο όχι μόνο τη διάγνωση, αλλά και τη δημιουργία μιας βάσης δεδομένων που θα υποστηρίζει τη μακροχρόνια επιστημονική πρόοδο.
Όταν εξετάζονται άτομα, η ομάδα της Galatea ζητά τη συγκατάθεσή τους ώστε να διατηρηθούν τα αποτελέσματα και το ιατρικό τους ιστορικό. Αυτό επιτρέπει, όταν εμφανιστεί κάποιος άλλος με παρόμοιο γενετικό προφίλ, να αξιοποιηθούν προηγούμενα δεδομένα προς όφελός του.
Όπως σημειώνει ο Δρ. Κατσάνης, η Galatea λειτουργεί ως εταιρεία που δίνει προτεραιότητα στην επιστήμη. Η επιδίωξη δεν είναι να παρέχονται απλώς εργαστηριακά αποτελέσματα, αλλά να διασφαλίζεται η ερμηνεία και η αξιοποίησή τους στο ιατρικό πλαίσιο.
Το επιχειρηματικό μοντέλο της Galatea βασίζεται σε μια διπλή προσέγγιση: από τη μία πλευρά, απευθύνεται σε γιατρούς, κλινικές και νοσοκομειακά δίκτυα. Από την άλλη, υπάρχει μεγάλο ενδιαφέρον από φαρμακευτικές εταιρείες, καθώς και από τις νέες πλατφόρμες τεχνητής νοημοσύνης. Οι πλατφόρμες αυτές χρειάζονται πρόσβαση σε αξιόπιστα δεδομένα για την εκπαίδευση των μοντέλων τους.
Περιφερειακά κέντρα
Επεκτείνοντας τη στρατηγική της, η εταιρεία τονίζει την αναγκαιότητα δημιουργίας περιφερειακών κέντρων. "Τελικά, νομίζω ότι θα χρειαστούμε περιφερειακά κέντρα”, ανέφερε χαρακτηριστικά o Δρ. Κατσάνης, εξηγώντας πως θα πρέπει πρώτα να μεγαλώσει λίγο η εταιρεία. Όπως πρόσθεσε, "ευελπιστώ ότι αυτό θα συμβεί μέσα στα επόμενα ένα με δύο χρόνια”.
Ήδη η ομάδα προετοιμάζεται για τη δημιουργία ενός hub στην Ταϊβάν.
Παράλληλα, όπως είπε, η Galatea διαθέτει ήδη ένα μεγάλο hub στην Κολομβία και στο Μεξικό, με βαθιές συνεργασίες, ενώ υπάρχει παρουσία στις ΗΠΑ επικεντρωμένη στο Μαϊάμι και το Σαν Φρανσίσκο. "Ελπίζω σύντομα και στην Αθήνα”, προσέθεσε.
Αναφερόμενος στη χρήση των κεφαλαίων που άντλησε πρόσφατα η εταιρεία, ο Έλληνας co-founder επισήμανε ότι ένα σημαντικό μέρος θα κατευθυνθεί στην ενίσχυση του προσωπικού, καθώς χρειάζεται να ενισχυθεί τόσο η κλινική δραστηριότητα όσο και η ομάδα των data scientists.
Στόχος είναι "να χτίσουμε τα θεμέλια” και στη συνέχεια "να προχωρήσουμε σε έναν γύρο Series B, ο οποίος θα αποτελέσει τον καταλύτη για την επέκταση που θέλουμε”, τόνισε ο Δρ. Κατσάνης.
Αναφερόμενος στον ανταγωνισμό του κλάδου, σημείωσε πως το στοιχείο που διαφοροποιεί την ομάδα του είναι η εστίαση "στη συλλογή δεδομένων από μη βορειοευρωπαϊκούς πληθυσμούς”.
Όσον αφορά τους επόμενους στόχους της εταιρείας, ο Δρ. Κατσάνης επεσήμανε: "Θέλουμε να εισέλθουμε σε νέες αγορές και να προσφέρουμε υπηρεσίες, μέσω των οποίων θα συλλέγουμε δεδομένα αντιπροσωπευτικά των πληθυσμών”. Παράλληλα, στόχος είναι "να αναπτύξουμε ακόμη καλύτερους αλγορίθμους που θα μπορούν να εναρμονίζουν τα αποτελέσματα από τις διάφορες χώρες”.