Καθώς οι παγκόσμιες εμπορικές διαδρομές προσαρμόζονται σε νέες γεωπολιτικές, περιβαλλοντικές και τεχνολογικές συνθήκες, τα λιμάνια καλούνται να εξελιχθούν – όχι μόνο ως κόμβοι logistics, αλλά και ως κρίσιμοι δρώντες στην πράσινη και ψηφιακή μετάβαση. Στην Ανατολική Μεσόγειο ο Σταθμός Εμπορευματοκιβωτίων Πειραιά (PCT), που διαχειρίζεται τους Προβλήτες ΙΙ και ΙΙΙ, αποτελεί παράδειγμα του πώς η ιδιωτική επένδυση μπορεί να επιταχύνει αυτή την αλλαγή.
Από την έναρξη λειτουργίας του το 2010, ως θυγατρική της COSCO SHIPPING Ports, η PCT έχει επενδύσει πάνω από 600 εκατ. ευρώ σε υποδομές, τεχνολογία και εξοπλισμό. Τα αποτελέσματα είναι μετρήσιμα: η διαχειριστική ικανότητα έχει τετραπλασιαστεί, το λιμάνι συγκαταλέγεται ανάμεσα στην πεντάδα των μεγαλύτερων στην Ευρώπη, ενώ οι ναυτιλιακές εταιρείες το θεωρούν πλέον στρατηγικό κόμβο διαμετακόμισης μεταξύ Ασίας και Ευρώπης. Όμως η ουσία της πορείας του οργανισμού βρίσκεται στον τρόπο με τον οποίο αυτή η ανάπτυξη συνδυάζεται με έναν μακροπρόθεσμο σχεδιασμό βιωσιμότητας.
Ενεργειακή μετάβαση σε κλίμακα λιμένα
Η PCT έχει ήδη προχωρήσει σε πλήρη εξηλεκτρισμό σημαντικού μέρους του εξοπλισμού της: 30 γερανογέφυρες προβλήτα, 22 RMGs και 45 eRTGs λειτουργούν αποκλειστικά με ηλεκτρική ενέργεια. Ο στόχος δεν ήταν μόνο περιβαλλοντικός – αλλά και λειτουργικός, αφού μειώθηκαν τα κόστη συντήρησης και η εξάρτηση από τις τιμές καυσίμων.
Το 2022 εφαρμόστηκε ένα σύστημα τηλεμετρίας που καταγράφει σε πραγματικό χρόνο την κατανάλωση ενέργειας και τη συνδέει με την παραγωγικότητα. Το 2023 η εφαρμογή επεκτάθηκε σε όλα τα κτίρια και εγκαταστάσεις, παρέχοντας συνολική εικόνα της ενεργειακής απόδοσης του σταθμού.
Επόμενο βήμα είναι η κατασκευή Υποσταθμού Υψηλής Τάσης και η δυνατότητα παροχής Ηλεκτροδότησης Πλοίων από την Ξηρά (On-Shore Power Supply), έργο συνολικού ύψους 48 εκατ. ευρώ. Όταν ολοκληρωθεί, ο Πειραιάς θα ενταχθεί σε μια μικρή αλλά ταχέως αναπτυσσόμενη ομάδα ευρωπαϊκών λιμένων που προσφέρουν αυτή τη δυνατότητα.
Κλιματική ανθεκτικότητα και διαχείριση κινδύνου
Η PCT ενσωματώνει τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στη λειτουργία της εδώ και χρόνια. Από το 2017, σε συνεργασία με το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, διαθέτει μετεωρολογικό σταθμό για επιχειρησιακή ειδοποίηση. Το 2024 προχώρησε ένα βήμα παραπέρα, με την εγκατάσταση 22 νέων σταθμών με AI-υποβοηθούμενη πρόβλεψη μικροκλίματος και real-time παρακολούθηση καιρού. Σκοπός: ελαχιστοποίηση των επιπτώσεων από έντονα καιρικά φαινόμενα και επιπλέον ενίσχυση της ασφάλειας των εργαζομένων.
Ψηφιοποίηση και διακυβέρνηση
Η τεχνολογία αποτελεί σιωπηλό μοχλό της επιχειρησιακής εξέλιξης της PCT. Το ιδιόκτητο σύστημα διαχείρισης λιμένα (TOS), που αναπτύσσεται διαρκώς από το 2010, διαχειρίζεται ροές εμπορευματοκιβωτίων, κινήσεις φορτηγών και αποδοτικότητα εξοπλισμού. Νέες δυνατότητες, όπως διαγνωστικός έλεγχος φορτηγών και έξυπνες διαδρομές, μειώνουν τις εκπομπές και αυξάνουν την ασφάλεια.
Ταυτόχρονα, το PCT HPCS αποτελεί μια ψηφιακή "γέφυρα" μεταξύ τελωνείων, ναυτιλιακών και φορτωτών, μειώνοντας τη γραφειοκρατία και αυξάνοντας τη διαφάνεια, βελτιστοποιώντας την επιχειρησιακή λειτουργία του οργανισμού αλλά προάγοντας και την ορθή διακυβέρνηση.
Πέρα από τα όρια του σταθμού
Την περίοδο 2009-2023 το συνολικό δημοσιονομικό όφελος (συμπεριλαμβανομένων τελών παραχώρησης, φόρων, ασφαλιστικών εισφορών κ.ά.) ανήλθε σε 981 εκατομμύρια ευρώ. Τη διετία 2023-2024 η εταιρεία συνήψε συμβάσεις συνολικής αξίας 255 εκατομμυρίων ευρώ με περισσότερους από 600 προμηθευτές, προερχόμενους κυρίως από την τοπική αγορά. Από το 2010 η PCT έχει διαθέσει πάνω από 850.000 ευρώ σε κοινωνικές πρωτοβουλίες – κυρίως στην εκπαίδευση, την πρόνοια και το περιβάλλον. Οι δράσεις αυτές αντανακλούν τη δέσμευση υπευθυνότητας, ενισχύοντας παράλληλα τη σύνδεση με την τοπική κοινωνία και την ανάπτυξη του Πειραιά.
Ένα λιμάνι ως κόμβος στρατηγικής
Ο Πειραιάς δεν είναι το μόνο λιμάνι που μετασχηματίζεται. Η πορεία του –μέσω της PCT με ένα μείγμα εντατικών επενδύσεων, ψηφιακής και περιβαλλοντικής καινοτομίας– τον φέρνει στην πρώτη γραμμή των εξελίξεων στην Ευρώπη.
