Η ναυτιλία, ένας από τους πλέον στρατηγικούς και ιστορικά σταθερούς τοµείς του παγκόσµιου εµπορίου, εισέρχεται σε περίοδο αναγκαίας αναπροσαρµογής. Οι διεθνείς δεσµεύσεις για τον περιορισµό των εκποµπών αερίων του θερµοκηπίου και οι αυστηρότεροι περιβαλλοντικοί κανονισµοί της Ευρωπαϊκής Ένωσης θέτουν τον τοµέα µπροστά σε κρίσιµες επιλογές. Η επίτευξη των στόχων της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συµφωνίας, και ειδικότερα του πλαισίου "Fit for 55", προϋποθέτει άµεσες και στοχευµένες επενδύσεις στον εξηλεκτρισµό των λιµενικών υποδοµών και στη µετάβαση προς καθαρότερες µορφές ενέργειας.
Το Fit for 55 είναι ένα νοµοθετικό πακέτο της Ευρωπαϊκής Ένωσης που στοχεύει στη µείωση των καθαρών εκποµπών αερίων του θερµοκηπίου κατά τουλάχιστον 55% έως το 2030, σε σύγκριση µε τα επίπεδα του 1990. Αποτελεί βασικό µέρος της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συµφωνίας (European Green Deal), η οποία έχει ως τελικό στόχο την κλιµατική ουδετερότητα της Ε.Ε. έως το 2050. Το Fit for 55 επεκτείνει το ETS και στη ναυτιλία, από το 2024, αρχικά µερικώς και σταδιακά πλήρως, προβλέπει υποχρεωτικές υποδοµές Cold Ironing (Shore Side Electricity - SSE) για βασικούς λιµένες από το 2030 και θέτει απαιτήσεις για τη χρήση καθαρότερων καυσίµων (FuelEU Maritime).
Σε αυτό το πεδίο, η τεχνολογία Cold Ironing αποκτά κεντρική σηµασία. Πρόκειται για τη δυνατότητα ηλεκτροδότησης πλοίων από την ξηρά, κατά τη διάρκεια του ελλιµενισµού τους. Η πρακτική αυτή συµβάλλει άµεσα στη µείωση της ατµοσφαιρικής ρύπανσης, περιορίζοντας τις εκποµπές ρύπων που προκύπτουν από τη λειτουργία των βοηθητικών µηχανών πλοίων όταν βρίσκονται αγκυροβοληµένα.
Την εφαρµογή αυτής της τεχνολογίας στην Ελλάδα και σε άλλες χώρες της ΝΑ. Ευρώπης υποστηρίζει συστηµατικά η οµάδα ΠΡΩΤΕΑΣ, µια σύνθεση επιστηµονικών και τεχνικών φορέων που έχουν συγκροτήσει ένα ολοκληρωµένο σχήµα µελέτης, εφαρµογής και παρακολούθησης ενεργειακών έργων σε λιµάνια. Στη σύνθεση αυτή συµµετέχουν το Εργαστήριο Θαλάσσιων Μεταφορών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου και οι εταιρείες PROTASIS Engineering & Consulting S.A., HYDRUS Engineering S.A. και GATES Ltd.
Πολύχρονη εµπειρiα σε λύσεις Cold Ironing
Η οµάδα διαθέτει εµπειρία σχεδόν δέκα ετών στον σχεδιασµό και στην υλοποίηση λύσεων Cold Ironing, µε παρεµβάσεις σε κοµβικούς ελληνικούς λιµένες αλλά και σε λιµάνια του εξωτερικού. Η πρώτη πιλοτική εφαρµογή πραγµατοποιήθηκε το 2016 στο λιµάνι της Κυλλήνης και αποτέλεσε σηµείο αναφοράς για την επέκταση του µοντέλου και σε άλλα σηµεία. Έκτοτε η οµάδα έχει αναλάβει έργα στον Πειραιά, στη Θεσσαλονίκη, την Ηγουµενίτσα, αλλά και σε ευρωπαϊκούς λιµένες, όπως της Κωνστάντζας (Ρουµανία) και του Μπουργκάς (Βουλγαρία).
Η αξία της οµάδας ΠΡΩΤΕΑΣ δεν εντοπίζεται µόνο στη µελέτη και την τεχνική εφαρµογή, αλλά και στην ικανότητα ολοκληρωµένης διαχείρισης έργων. Η οµάδα προσφέρει υπηρεσίες που καλύπτουν όλα τα στάδια: από τη στρατηγική προετοιµασία και τη χρηµατοδοτική ωρίµανση έως την εκπόνηση τεχνικών µελετών, τη σύνταξη τευχών δηµοπράτησης, τη νοµική και κανονιστική συµµόρφωση, αλλά και τη συνεχή παρακολούθηση της υλοποίησης. Η διασφάλιση βιωσιµότητας κάθε έργου ξεκινά από την ακριβή αποτύπωση των µεταφορικών αναγκών και φτάνει µέχρι την τελική τεχνικοοικονοµική ανάλυση (CBA).
Στρατηγική προτεραιοποίησης και συγχρηµατοδοτούµενα έργα
Ιδιαίτερη σηµασία έχει η προσαρµοστικότητα του σχήµατος ΠΡΩΤΕΑΣ. Ενώ η ευρωπαϊκή νοµοθεσία εστιάζει κυρίως σε συγκεκριµένους τύπους πλοίων –όπως επιβατηγά, κρουαζιερόπλοια και πλοία µεταφοράς εµπορευµατοκιβωτίων–, η οµάδα επεκτείνει τις λύσεις της και σε άλλες κατηγορίες, όπως δεξαµενόπλοια και γενικά εµπορικά πλοία. Η ευελιξία αυτή επιτρέπει την κάλυψη των ιδιαίτερων απαιτήσεων λιµένων µε σύνθετο και διαφοροποιηµένο προφίλ λειτουργίας.
Η συµβολή της οµάδας στην κατεύθυνση της προσαρµογής του ελληνικού λιµενικού συστήµατος στις νέες ευρωπαϊκές υποχρεώσεις είναι κοµβική. Στο πλαίσιο αυτό, ολοκληρώθηκε πρόσφατα έργο στρατηγικής σηµασίας για την προτεραιοποίηση των ελληνικών λιµένων που υποχρεούνται να εγκαταστήσουν Cold Ironing έως το 2030. Η µελέτη βασίστηκε σε αναλυτικά κριτήρια σκοπιµότητας και επιχειρησιακής προτεραιότητας, µε στόχο να διευκολύνει τη στοχευµένη χρηµατοδότηση και την ιεραρχηµένη υλοποίηση έργων.
Η οµάδα ΠΡΩΤΕΑΣ έχει επίσης έντονη και συνεχή παρουσία σε ευρωπαϊκά συγχρηµατοδοτούµενα έργα, κυρίως µέσω του µηχανισµού Connecting Europe Facility (CEF). Η εµπλοκή της σε προγράµµατα όπως ELEMED, ALFION, EALING, CIPORT, CENTAVROS και DECOMPRES αποδεικνύει την τεχνογνωσία που έχει αναπτύξει και την αξιοπιστία της στη διαχείριση αντίστοιχων σύνθετων έργων. Τα έργα αυτά καλύπτουν µεγάλο φάσµα γεωγραφικών περιοχών και συµβάλλουν στη δικτύωση και τεχνολογική σύγκλιση λιµένων της Νοτιοανατολικής Ευρώπης.
Επιπλέον, η οµάδα προχωρά πέρα από τις συµβατικές λύσεις Cold Ironing, επενδύοντας στον σχεδιασµό έξυπνων λιµενικών υποδοµών µε δυνατότητα αξιοποίησης µικροδικτύων, συστηµάτων αποθήκευσης ενέργειας και βελτιστοποίησης ενεργειακών ροών. Οι τεχνολογίες που υιοθετούνται επιτρέπουν τη διαχείριση φορτίων αιχµής, την υποστήριξη ηλεκτροκίνησης οχηµάτων, καθώς και τη µελλοντική ενσωµάτωση εναλλακτικών καυσίµων.