Στις ημέρες μας αναπτύσσεται αρκετή συζήτηση στους ευρύτερους ναυτιλιακούς κύκλους για την αναγκαιότητα της μελλοντικής χρήσης νέων τεχνολογιών καυσίμων, εστιαζόμενων στο υδρογόνο, στην αμμωνία, τη μεθανόλη, καυσίμων που απαιτούν μεγάλης κλίμακας ενεργοβόρες και κοστοβόρες μεθόδους πρωτογενούς παραγωγής με βάση τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ανεμογεννήτριες, ηλιακή ενέργεια και ηλεκτρόλυση).
Πέρα από τον προβληματισμό για το ποιο συγκεκριμένο είδος πράσινου καύσιμου συνιστά το βέλτιστο για χρήση σε ένα συμβατικό ποντοπόρο εμπορικό πλοίο, μεγάλη αβεβαιότητα δημιουργείται σχετικά με τη διαθεσιμότητά του στα μεγαλύτερα εμπορικά λιμάνια της Γης, και πρωτίστως την τιμή προμήθειάς του, η οποία προβλέπεται να είναι πολλαπλάσια της παρούσας τιμής υδρογονάνθρακα.
Γι’ αυτό ολοένα και κερδίζει έδαφος στις συζητήσεις η χρήση του ανέμου, ως πεντακάθαρη και πανίσχυρη πηγή ενέργειας, η οποία θα μπορούσε να υιοθετηθεί ως το καθαρότερο και φθηνότερο καύσιμο για το πλοίο του μέλλοντος.
Και, φυσικά, δεν γίνεται λόγος για την επαναφορά των κλασικών πανιών των ιστιοφόρων, αλλά για "μηχανικά ιστία" (mechanical sails), τα οποία είναι κατασκευές αεροδυναμικής τεχνολογικής αιχμής, ικανές να παράγουν υπερπολλαπλάσιες ωστικές δυνάμεις ανά τετραγωνικό μέτρο εγκατάστασης σε σχέση με τα συνήθη ιστία.
Σύμφωνα με τον Κωνσταντίνο Φακιολά, ναυπηγό μηχανολόγο μηχανικό ΕΜΠ που εξειδικεύεται πάνω από 10 χρόνια στις καινοτομικές εφαρμογές Πρόωσης Αιολικής Υποβοήθησης σε πλοία, τέτοια μηχανικά ιστία είναι οι ρότορες τύπου Φλέτνερ (Flettner Rotor Sails), τα Ιστία Αεροτομές (Wing Sails), τα Ιστία Αναρρόφησης (Suction Wings), ακόμα και Εναέριοι Αετοί Ρυμούλκησης (Airborne Towing Kites). Χάρη στα σύγχρονα Μηχανικά Ιστία, μια καινούργια τεχνολογική εφαρμογή πλοίου που ονομάζεται Πρόωση Πλοίου με Αιολική Υποβοήθηση (Wind-Assisted Ship Propulsion – WASP) υπόσχεται να μεταμορφώσει τα πλοία του μέλλοντος και να αποδώσει υβριδικά σχήματα πρόωσης συνδυαστικά με το οποιοδήποτε πράσινο καύσιμο επικρατήσει.
Αυτήν τη στιγμή υπάρχουν περί τα 32 πλοία με εγκατεστημένα μηχανικά ιστία όλων των τύπων με καταγεγραμμένες πάνω από 30.000 ώρες συνολικής πλεύσης, αποδεικνύοντας τη λειτουργικότητα και εφικτότητά τους σε θαλάσσιο περιβάλλον, ενώ γύρω στα 73 εμπορικά πλοία θα εγκαταστήσουν μηχανικά ιστία μέχρι το 2027.
Οι Έλληνες πλοιοκτήτες έχουν ήδη δείξει ζωηρό ενδιαφέρον πρωτίστως στο να εξοικειωθούν με τις αρχές λειτουργίας των Μηχανικών Ιστίων, ενώ ερευνούν επί του παρόντος την εφικτότητα της τεχνικής εφαρμογής στα δικά τους πλοία, με πιθανά πιλοτικά projects εντός του 2024-2025, είτε μέσω νεόδμητων είτε ως μετασκευές.
Με τα σημερινά δεδομένα, οι συγκεκριμένες τιμές των Μηχανικών Ιστίων ανέρχονται περίπου στα 1 - 2,5 εκατομμύρια δολάρια έκαστο –η τιμή ποικίλλει ανάλογα με τον τύπο και το μέγεθος του Ιστίου–, με εκτιμώμενη απόδοση 3%-5% μέσης μείωσης της ενεργειακής κατανάλωσης έκαστο, ανάλογα με διαφορετικό τύπο πλοίου.
Ενδεικτικά, για ένα ποντοπόρο φορτηγό πλοίο 180.000 κόρων Bulk Carrier που εμπορεύεται στην ελεύθερη ναυλαγορά (tramp trading), 3 Μηχανικά Ιστία συνολικού κόστους 4 εκατομμυρίων δολαρίων θα απέδιδαν μια ενεργειακή βελτίωση της τάξεως του 8%-10%, μειώνοντας περαιτέρω το κόστος εκπομπών CO2 ως προς το EU ETS, θα συμμορφώνονταν με τους κανονισμούς 1ης φάσης του FuelEU έως το 2030 χωρίς να αλλάξουν τύπο καυσίμου και θα δημιουργούσαν ένα μεγάλο περίσσευμα συμμόρφωσης (overcompliance), το οποίο μπορεί να δανειστεί σε άλλα μη συμμορφωμένα πλοία για την αποφυγή περαιτέρω προστίμων. Υπό αυτές τις συνθήκες, η απόσβεση της επένδυσης ανέρχεται στα 2-4 χρόνια, ανάλογα με το πόσο συχνά ένα τέτοιο ποντοπόρο φορτηγό πλοίο θα εμπορεύεται εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τα Μηχανικά Ιστία μειώνουν την κατανάλωση του οποιουδήποτε καυσίμου, συνεπώς ο πλοιοκτήτης θα γλιτώσει όχι μόνο πρόστιμα συμμόρφωσης, αλλά και λιγότερο κόστος ρύπων CO2.
