Του Kevin Holden Platt
Οι επαναλαμβανόμενες επιθέσεις της Ρωσίας σε πυρηνικά εργοστάσια στην Ουκρανία μπορεί να προμηνύουν παρόμοιες τακτικές μάχης σε έναν μελλοντικό πόλεμο με το ΝΑΤΟ, επισημαίνει Βρετανός εμπειρογνώμονας που έχει ασχοληθεί με τις αμυντικές στρατηγικές του Κρεμλίνου.
Τα ρωσικά στρατεύματα εισβολής κατέλαβαν δύο ουκρανικούς πυρηνικούς σταθμούς στις πρώτες ημέρες του πολέμου και ακόμη πραγματοποιούν επικίνδυνες στρατιωτικές επιχειρήσεις, όπως επιθέσεις με drones, στις περιοχές γύρω από τους δύο πυρηνικούς σταθμούς.
Οι Ρώσοι, που εξακολουθούν να ελέγχουν τον πυρηνικό σταθμό της Ζαπορίζια, μπορούν ακόμη και να τοποθετήσουν εκρηκτικά στις εγκαταστάσεις ώστε να τις μετατρέψουν σε μια γιγαντιαία "βρώμικη βόμβα", σύμφωνα με τον Simon Bennett, ακαδημαϊκό στο Πανεπιστήμιο του Λέστερ, στην Αγγλία.
Ο Δρ Μπένετ, συγγραφέας του βιβλίου "Atomic Blackmail? The Weaponization of Nuclear Facilities During the Russia-Ukraine War", μου επισήμανε ότι αν ο Βλαντίμιρ Πούτιν έχανε τον πόλεμο στην Ουκρανία, θα μπορούσε να "ζώσει" τους έξι αντιδραστήρες της Ζαπορίζια με νάρκες και να τις πυροδοτήσει εξ αποστάσεως, δημιουργώντας σύννεφα ραδιενεργού νέφους που θα εξαπλώνονταν σε όλη την Ευρώπη.
Εμπειρογνώμονες στα πυρηνικά από το ΥπουργείοΕνέργειας των ΗΠΑ και την Εθνική Υπηρεσία Πυρηνικής Ασφάλειας, που έχουν συγκροτήσει μια ειδική ομάδα για την Ουκρανία, αναφέρουν: "Ρώσοι στρατιώτες έχουν καταλάβει και ελέγχουν τον πυρηνικό σταθμό της Ζαπορίζια από τις 4 Μαρτίου 2022".
Παρακολουθώντας εξ αποστάσεως την περιοχή, οι Αμερικανοί εμπειρογνώμονες αναφέρουν σε έκθεσή τους ότι: "Η τοποθέτηση στρατιωτικού εξοπλισμού και εκρηκτικών ναρκών από τη Ρωσία γύρω από τον πυρηνικό σταθμό της Ζαπορίζια έχει θέσει σε κίνδυνο την ασφάλεια και την προστασία του σταθμού, τη ζωή του ουκρανικού προσωπικού που τον λειτουργεί και την ασφάλεια της γύρω περιοχής".
"Πολλές νάρκες έχουν εκραγεί γύρω από τον πυρηνικό σταθμό", επισημαίνουν, "μερικές από τις οποίες πυροδοτήθηκαν από ζώα, συμβάλλοντας στη δημιουργία μιας επικίνδυνης ατμόσφαιρας στην περιοχή".
Η ένοπλη κατάληψη του πυρηνικού σταθμού από τους Ρώσους, λέει ο Μπένετ, δίνει τη δυνατότητα στο Κρεμλίνο να εκβιάζει με την πυρηνική ενέργεια όχι μόνο την Ουκρανία, αλλά και ολόκληρη την Ευρώπη.
Ο ίδιος υπενθυμίζει την έκρηξη ενός πυρηνικού αντιδραστήρα στο Τσερνομπίλ και τα ραδιενεργά σύννεφα που διέσχισαν τα -τότε σοβιετικά- σύνορα.
"Όπως αποδείχθηκε με την έκρηξη στο Τσερνομπίλ το 1986 και την απελευθέρωση ραδιονουκλεϊδίων", αναφέρει, "τα ραδιενεργά νέφη μπορούν να ταξιδέψουν πολλές εκατοντάδες μίλια μακριά. Το νέφος του Τσερνομπίλ έφτασε μέχρι την Cumbria στην Αγγλία, όπου μόλυνε γεωργικές εκτάσεις".
Αυτό σημαίνει ότι ο Πούτιν και το στρατιωτικό του επιτελείο θα έθεταν σε κίνδυνο ακόμη και τη Ρωσία αν έκαναν σαμποτάζ στο ουκρανικό πυρηνικό εργοστάσιο.
"Αν κάποιο από τα πυρηνικά εργοστάσια της Ουκρανίας χτυπηθεί —ακόμη και τα εργοστάσια στα δυτικά της χώρας— είναι πολύ πιθανόν, αν φυσά ισχυρός δυτικός άνεμος, το νέφος να φτάσει στην καρδιά της Ρωσίας", προσθέτει ο Μπένετ.
Όπως σημειώνει, τα πρόσφατα επιτυχημένα πυραυλικά χτυπήματα των Ρώσων και οι σταδιακές νίκες στο πεδίο της μάχης αποτρέπουν τον Πούτιν από το να μετατρέψει τη Ζαπορίζια σε μια υπερμεγέθη ραδιενεργή βόμβα.
Αν, όμως, η ροή του πολέμου αλλάξει, προβλέπει ο Μπένετ, και οι στρατιωτικές δυνάμεις της Μόσχας χάσουν στην Ουκρανία, το Κρεμλίνο ίσως επιλέξει να "καλύψει" την ήττα με ραδιενεργά σύννεφα από την καταστροφή των πυρηνικών σταθμών της Ουκρανίας.
"Αν βρεθεί σε δύσκολη θέση και αντιμετωπίσει αναταραχές στο εσωτερικό της χώρας, ο Πούτιν μπορεί να αποφασίσει να κάνει ό,τι έκανε ο Χίτλερ το 1945, όταν εξέδωσε το περίφημο 'διάταγμα Νέρωνα': να καταστρέψει τα πάντα, ακόμα και τον ίδιο του τον λαό, σε μια ύστατη πράξη μίσους", επισημαίνει ο Μπένετ.
Το Κρεμλίνο παίζει με τη φωτιά, συνεχίζοντας να βομβαρδίζει τα πυρηνικά συγκροτήματα της Ζαπορίζια και του Τσερνομπίλ με drones, ενώ ο Πούτιν εκτοξεύει κατά καιρούς απειλές ότι θα χρησιμοποιήσει το οπλοστάσιό του με πυρηνικές κεφαλές εναντίον οποιασδήποτε χώρας του ΝΑΤΟ που θα παρέμβει άμεσα για να βοηθήσει την Ουκρανία ώστε να αποκρούσει τους Ρώσους εισβολείς.
Στις 14 Φεβρουαρίου του 2025, ο επικεφαλής του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας ανέφερε ότι μια επίθεση με drone "προκάλεσε πυρκαγιά στο κτίριο που περιβάλλει τα ερείπια του αντιδραστήρα που καταστράφηκε στο ατύχημα του Τσερνομπίλ το 1986".
Ο γενικός διευθυντής του ΔΟΑΕ, Ραφαέλ Μαριάνο Γκρόσι, σημείωσε ότι αυτή η επίθεση "καταδεικνύει τους διαρκείς κινδύνους που υφίσταντανται για την πυρηνική ασφάλεια κατά την εμπόλεμη σύγκρουση" των δύο κρατών.
Η επίθεση στο Τσερνομπίλ, που διαπέρασε την υψηλής τεχνολογίας "ασπίδα" που είχε τοποθετηθεί πάνω από τον αντιδραστήρα που εξερράγη το 1986, δεν προκάλεσε νέα έκλυση ραδιενέργειας, είπε ο Γκρόσι.
Η "ασπίδα" με διπλό κέλυφος κόστισε περισσότερα από 1,6 δισ. δολάρια, κόστος που ανέλαβε μια συμμαχία κρατών με στόχο την προστασία της Ουκρανίας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης από μια νέα έκλυση ραδιενέργειας, σύμφωνα με τους New York Times. Η "ασπίδα" φαίνεται πως μπήκε σκόπιμα στο στόχαστρο των Ρώσων, ίσως ως προάγγελος για πιο δριμείες ρωσικές επιθέσεις στις εγκαταστάσεις.
Ο Γκρόσι ανέφερε ότι η ρωσική επίθεση "απέδειξε για άλλη μια φορά ότι η πυρηνική ασφάλεια παραμένει υπό συνεχή απειλή όσο συνεχίζεται ο πόλεμος".
"Δεν υπήρξαν αναφορές για θύματα", είπε, προσθέτοντας όμως: "Ο ΔΟΑΕ παραμένει σε συναγερμό".
Πριν από λίγες εβδομάδες, ο Γκρόσι τόνισε ότι το κλιμάκιο του ΔΟΑΕ που βρίσκεται στο εργοστάσιο της Ζαπορίζια ανέφερε ότι άκουσε εκατοντάδες ριπές μες στη νύχτα.
Η ανταλλαγή πυρών ακολούθησε "μια σαφή κλιμάκωση των επιθέσεων με drones, που είχε ως στόχο και τα πυρηνικά εργοστάσια της Ουκρανίας και ενδεχομένως τα έθεσε σε μεγαλύτερο κίνδυνο", σημείωσε ο Γκρόσι.
Στο μεταξύ, ο Δρ Μπένετ εκτιμά ότι η προσπάθεια του Κρεμλίνου να επεκτείνει τα σύνορα της Ρωσίας δεν θα σταματήσει στην Ουκρανία και ότι το όνειρο του Πούτιν να αναδημιουργήσει τη Σοβιετική Ένωση θα μπορούσε να κλιμακωθεί και να πυροδοτήσει έναν νέο παγκόσμιο πόλεμο.
"Ο Πούτιν είναι αποφασισμένος να ανακτήσει τη χαμένη αίγλη της Ρωσίας", επισημαίνει ο Μπένετ. "Είναι σκοπός ζωής. Η προσωπική του σταυροφορία. Η Ρωσία προετοιμάζει το έδαφος για μια αντιπαράθεση με τη Δύση από τότε που ο Πούτιν έγινε πρόεδρος".
Η "προφητεία" του Μπένετ για έναν συνεχώς διευρυνόμενο πόλεμο που θα εξαπλωθεί σε όλη την Ευρώπη σαν πυρκαγιά, σε κάποιο βαθμό απηχεί και ενισχύει την προειδοποίηση που εξέδωσε ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ Μαρκ Ρούτε πριν από τη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ τον Ιούνιο.
"Υπάρχει μεγάλη ανησυχία σε πολλούς κύκλους του ΝΑΤΟ", είπε ο Ρούτε.
"Ακούσαμε τον Αρχηγό των Ενόπλων Δυνάμεων της Γερμανίας, πριν από μερικές εβδομάδες, και πολλούς άλλους ανώτερους στρατιωτικούς ηγέτες να αναφέρονται σε αυτό, καθώς και ανώτερα στελέχη των μυστικών υπηρεσιών να λένε ότι σε 3, 5, 7 χρόνια από τώρα, η Ρωσία θα είναι σε θέση να μας επιτεθεί με επιτυχία".
Οι επιθέσεις της Μόσχας εναντίον των πυρηνικών σταθμών της Ουκρανίας, λέει ο Μπένετ, θα μπορούσαν να είναι προάγγελοι επιθέσεων κατά των Δυτικών, δοκιμάζοντας διάφορες στρατηγικές μάχης για να θέσει τις βάσεις για την καταστροφή των πυρηνικών σταθμών που βρίσκονται σε χώρες του ΝΑΤΟ.
Ο Μπένετ υποστηρίζει ότι "η Ρωσία θα μπορούσε να σαμποτάρει κρίσιμες δυτικές υποδομές, συμπεριλαμβανομένων των πυρηνικών σταθμών, εκ των έσω χρησιμοποιώντας πράκτορες των ρωσικών μυστικών υπηρεσιών που έχουν νέες ταυτότητες, ξένα διαβατήρια και βρίσκονται υπό κάλυψη σε δυτικά κράτη.
"Η Ρωσία είχε πάνω από μια δεκαετία για να 'στείλει' πράκτορες σε κρίσιμες εθνικές υποδομές, όπως πυρηνικούς σταθμούς, τερματικά φυσικού αερίου, αεροδρόμια, λιμάνια, κόμβους επικοινωνιών κ.ά", λέει ο Μπένετ και προσθέτει: "Πιστεύω ότι είναι πιθανό η Ρωσία να έχει τοποθετήσει κατάσκοπους σε κάθε κράτος που θεωρεί εχθρικό, ανάμεσά τους, φυσικά, και τα κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ. Αυτό σημαίνει ότι η Ρωσία έχει ένα προβάδισμα απέναντι μας. Είναι πιο εύκολο να διεισδύσεις σε φιλελεύθερες δημοκρατίες παρά σε αυταρχικά κράτη όπως η Ρωσία".
"Οι πρώτες είναι ανοιχτές", λέει ο Μπένετ. "Τα δεύτερα είναι κλειστά".
"Ο νόμος για την εθνική ασφάλεια του Ηνωμένου Βασιλείου είναι μια καθυστερημένη απάντηση σε αυτή την απειλή που, όπως είπα, έχει αναπτυχθεί", σημειώνει ο Μπένετ και διευκρινίζει πως αυτός ο νόμος στοχεύει στην αντιμετώπιση "απειλών για την εθνική ασφάλεια από κατασκοπεία, σαμποτάζ και άτομα που ενεργούν για λογαριασμό ξένων δυνάμεων", συμπεριλαμβανομένων των πρακτόρων που έχει τοποθετήσει ο Πούτιν, πρώην πράκτορας ο ίδιος της KGB.
Από την πτώση του τείχους του Βερολίνου, ο Πούτιν θέλει να γυρίσει τον χρόνο πίσω και να αναβιώσει τη "σοβιετική αυτοκρατορία", ακόμα και αν αυτό σημαίνει ότι τα ρωσικά άρματα και στρατεύματα θα εισβάλουν ξανά στην ανατολική Ευρώπη και σε άλλες μετασοβιετικές περιοχές.
Ο Μπένετ "βλέπει" ότι θα μπορούσε να ξεσπάσει ένας πόλεμος παγκόσμιας κλίμακας εντός της επόμενης δεκαετίας, ακόμη και αν οι πράκτορες του Πούτιν δράσουν σαμποτάροντας πυρηνικούς σταθμούς και "υπηρεσίες όπως η αστυνομία, η πυροσβεστική και υπηρεσίες διάσωσης".
Η Έλενα Γκρόσφελντ, ειδική σε θέματα ρωσικών μυστικών υπηρεσιών και αμυντικών επιχειρήσεων στο King’s College του Λονδίνου, επισημαίνει ότι ο Πούτιν, "μαιτρ" στην κατασκοπεία και στη δολιοφθορά, όπως και οι σοβιετικοί προκάτοχοί του, Λένιν και Στάλιν, βρίσκεται ήδη πάνω από δύο δεκαετίες στην εξουσία, επαρκές χρονικό διάστημα για να έχει στείλει μυστικούς πράκτορες σε όλη τη Δύση.
Οι "κοιμισμένοι πράκτορες" του Πούτιν, λέει η Γκρόσφελτν, είναι μόνο μία κατηγορία κατασκόπων.
Στους πράκτορες συγκαταλέγονται και Ρώσοι που στρατολογήθηκαν κατά τη μαζική έξοδο διανοουμένων και τεχνοκρατών μετά την άνοδο του Πούτιν στην εξουσία, αλλά και ξένους που δωροδοκήθηκαν για να ενταχθούν στο σώμα πληροφοριών του Κρεμλίνου.
"Με πολλαπλές επιχειρήσεις σαμποτάζ στην Ευρώπη, οι ρωσικές μυστικές υπηρεσίες έχουν χρησιμοποιήσει μια ποικιλία πρακτόρων. Ωστόσο, το μέγεθος της σκιώδους στρατιάς κατασκόπων του Πούτιν σε όλη την Ευρώπη και στις ΗΠΑ είναι δύσκολο να εκτιμηθεί", λέει η Γκρόσφελντ, για να προσθέσει:
"Η καταστροφή των υποδομών του εχθρού συνάδει με τις πρακτικές των στρατιωτικών δυνάμεων και των μυστικών υπηρεσιών της Ρωσίας".
Και η ίδια καταλήγει: "Είτε στην Ουκρανία τώρα είτε σε κάποιο μελλοντικό στόχο της Μόσχας, η καταστροφή ενός πυρηνικού σταθμού θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί προς όφελος των στρατιωτικών σχεδίων της Ρωσίας - όπως, για παράδειγμα, τη δημιουργία μιας απαγορευμένης περιοχής ή για κάποιον άλλο σκοπό".
