Του Νίκου Κωτσικόπουλου
Αντίδοτα για τις μειώσεις τω επιτοκίων αναπτύσσουν σταδιακά οι ελληνικές τράπεζες και παίζουν άμυνα κι επίθεση για να θωρακίσουν την κερδοφορία τους. Στην επίθεση βλέπουμε ήδη κινήσεις με εξαγορές (Ελληνική στην Κύπρο, Εθνική Ασφαλιστική και Flexfin). Στην άμυνα, τα αντίδοτα είναι τα ομόλογα και οι αντισταθμίσεις επιτοκίων 15 δισ. ευρώ.
Αυτό ξεκίνησε με αύξηση του χαρτοφυλακίου των ομολόγων που διαθέτουν οι τράπεζες ήδη από το πρώτο τρίμηνο του 2023, σε μία προσπάθεια να μειωθούν οι επιπτώσεις από τις μεταβολές στα επιτόκια, αλλά και για να αυξηθούν τα έσοδά τους με αξιοποίηση της πλεονάζουσας ρευστότητας που δεν μπορούσαν να διαθέσουν σε νέα δάνεια.
Ενώ η πλεονάζουσα ρευστότητα είναι μεγάλη βοήθεια όταν τα επιτόκια αυξάνονται, γίνεται πονοκέφαλος όταν τα επιτόκια μειώνονται. Το πρόβλημα μπορεί να ξεπεραστεί με τοποθέτηση της ρευστότητας σε κρατικά ομόλογα με πολύ μεγάλη διάρκεια, λέει η Mediobanca. Επισημαίνει ότι η απόδοση του ελληνικού 20ετούς ομολόγου είναι κοντά στο 4%. Η άλλη λύση είναι η μεγάλη καθαρή πιστωτική επέκταση, η οποία όμως έχει μικρότερη απόδοση ως επένδυση (ROI).
Οι τράπεζες συντήρησαν τα περιθώριά τους με swaps
Το άλλο αντίδοτο είναι οι αντισταθμίσεις των τραπεζών (hedges), για προθεσμιακές καταθέσεις που έχουν μεγάλη διάρκεια και η λήξη τους αργεί, επιβαρύνοντας με τόκους. Εδώ οι ελληνικές τράπεζες από το τέλος του 2023, δημιούργησαν δομικές αντισταθμίσεις για να μειώσουν τις επιπτώσεις από τις μεταβολές των επιτοκίων.
Έτσι η Eurobank, η Εθνική και η Πειραιώς έχουν συμβάσεις ανταλλαγής επιτοκίων swaps, συνολικού ύψους 10 δισ. ευρώ, που δημιούργησαν κυρίως στο τελευταίο τρίμηνο του 2023 και στο πρώτο τρίμηνο του 2024. Αυτή η ασφάλεια μείωσε πέρυσι τα τραπεζικά κέρδη, αλλά φέτος και τα επόμενα χρόνια θα τα αυξήσει, ενώ κλειδώνει διαφορές επιτοκίων μεταξύ καταθέσεων και δανείων.
Η αντίστοιχη ασφάλεια με αντισταθμίσεις για την Alpha, φθάνει τα 5 δισ. ευρώ και είναι πρόσφατη καθώς αναπτύχθηκε πέρυσι τέτοια εποχή.
Η μέση διάρκεια των δομικών αντισταθμίσεων είναι μεταξύ 2-3 ετών, με το σταθερό επιτόκιο από τη μία πλευρά του swap, να είναι για την ώρα περίπου στο 3,1% ενώ το κυμαινόμενο επιτόκιο από την άλλη πλευρά να παρακολουθεί το το Euribor τριμήνου.
Με αυτό τον τρόπο οι τράπεζες από την πρώτη μείωση επιτοκίων φέτος έχουν κέρδος 3 εκατ. ευρώ, ανά 10 δισ. ευρώ αντιστάθμισης, ενώ 80 εκατ. ευρώ ασφαλίστρου που κατέβαλαν πέρυσι για να κλειδώσουν τα μεγάλα κέρδη τους από την αύξηση επιτοκίων. Το καθαρό όφελος, θα αυξηθεί στα 30 εκατ. ευρώ στη διετία 2026-2027.
Πόσες είναι οι καταθέσεις προθεσμίας τώρα στις τράπεζες
Οι τράπεζες Eurobank και την Alpha ματσάρουν μέχρι και το 75%-80% των καταθέσεων όψεως με ομόλογα και σταθερούς τίτλους, ενώ Εθνική και Πειραιώς το 65%-70% αυτών των καταθέσεων.
Πλέον το κόστος των προθεσμιακών καταθέσεων μειώνεται, αφού έφθασαν συνολικά στο 25% το Νοέμβριο του 2024, από 16% το Ιούνιο του 2022. Οι προθεσμιακές καταθέσεις του κοινού που έχουν μικρότερο επιτόκιο είναι το 78% του συνόλου και οι επιχειρηματικές με μεγαλύτερα επιτόκια είναι το 22%.
Τα επιτόκια των προθεσμιακών καταθέσεων του κοινού (78% των προθεσμιακών), υποχώρησαν και είναι χαμηλότερα από τα παλαιά επιτόκια, ενώ τα επιτόκια των επιχειρηματικών καταθέσεων προθεσμίας, εξακολουθούν να είναι 0,30% πάνω από τα τρέχοντα επιτόκια.
Αυτό σημαίνει ότι όταν στο επόμενο διάστημα θα λήξουν οι προθεσμιακές καταθέσεις τω επιχειρήσεων θα προκύψει νέα μείωση του κόστους, αν και οι ανατιμολογήσεις αυτές αφορούν μόνον το 5,6% των συνολικών καταθέσεων που είναι τώρα επιβαρυντικές για τις τράπεζες. Από όλες τις άλλες κερδίζουν.
