Του Sergei Klebnikov
Η Federal Reserve αναμένεται ευρέως ότι κατά τη σημερινή της συνεδρίαση θα διατηρήσει τα επιτόκιά της αμετάβλητα, στο τρέχον εύρος του 1,50%-1,75%, παρά την πληθώρα εκκλήσεων του Αμερικανού προέδρου το τελευταίο διάστημα να "υιοθετήσει” αρνητικά επιτόκια.
Ήδη, πριν από τη διήμερη συνεδρίαση της Fed, που ξεκίνησε εχθές, ο Τραμπ για πολλοστή φορά επέκρινε την Ομοσπονδιακή Τράπεζα για τη στάση της να μην προχωρήσει σε μείωση των επιτοκίων. Επανειλημμένως εξάλλου έχει ζητήσει από την κεντρική τράπεζα να εφαρμόσει αρνητικά επιτόκια.
Πολλές μεγάλες κεντρικές τράπεζες ανά τον κόσμο έχουν ήδη θεσπίσει αρνητικά επιτόκια σε μια προσπάθεια να αντιμετωπίσουν τον χαμηλό πληθωρισμό, με πιο χαρακτηριστικές περιπτώσεις αυτές της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και της Τράπεζας της Ιαπωνίας, όπου οι αποδόσεις των κρατικών ομολόγων κινούνται πλέον κάτω του μηδενός - προσφέροντας πλεονέκτημα στους δανειολήπτες έναντι των δανειστών, και χρεώνοντας τις καταθέσεις των τραπεζών.
Σύμφωνα με τον Τραμπ, οι ΗΠΑ βρίσκονται σε μειονεκτική θέση έναντι του υπόλοιπου κόσμου καθώς οι αποδόσεις των αμερικανικών ομολόγων και τα επιτόκια της Fed παραμένουν σε υψηλά επίπεδα - ωστόσο οι οικονομολόγοι διαφωνούν ως προς εάν τα αρνητικά επιτόκια ενισχύουν την οικονομική δραστηριότητα ή όχι.
"Υπάρχει έλλειψη στοιχείων σχετικά με τη συσχέτιση των αρνητικών επιτοκίων και της οικονομικής ανάπτυξης”, λέει ο Joseph Brusuelas, επικεφαλής οικονομολόγος της RSM. "Εάν ακολουθήσουμε το μοντέλο της Ιαπωνίας, πιθανότατα θα δούμε να επωφελούνται οι τομείς της αυτοκινητοβιομηχανίας και των κατοικιών, αλλά δεδομένου ότι η αμερικανική οικονομία είναι σημαντικά εξαρτημένη από τις μεγάλες τράπεζες για την παροχή ρευστότητας σε διάφορους κλάδους, τα αρνητικά επιτόκια δεν θα ωφελήσουν μακροπρόθεσμα”, υποστηρίζει.
Επιπλέον, εάν κοιτάξει κανείς την ευρωπαϊκή εμπειρία από την εφαρμογή των αρνητικών επιτοκίων, βλέπει ότι "δεν συνέβαλαν στην ενίσχυση της ανάπτυξης, αντίθετα προκάλεσαν πιέσεις στο χρηματοπιστωτικό σύστημα” του μπλοκ, σημειώνει ο Nicholas Sargen, οικονομικός σύμβουλος της Fort Washington Investment Advisors.
Στην Ευρώπη, υπήρχε ο φόβος του αποπληθωρισμού - αλλά στις ΗΠΑ, ο πληθωρισμός κινείται κοντά στον στόχο που έχει θέσει η Fed, "επομένως δεν αντιμετωπίζουμε την ίδια κατάσταση και είναι λιγότερο επείγουσα η ανάγκη ανάληψης δράσης”, λέει ο Sargen. "Εκτιμώ πως η Fed θα ξεκαθαρίσει ότι δεν εξετάζει το ενδεχόμενο εφαρμογής αρνητικών επιτοκίων. Πιστεύουν ότι είναι λάθος τακτική και αμφισβητούν την αποτελεσματικότητά τους”, προσθέτει.
"Κατά τη γνώμη μου, τα στοιχεία υποδηλώνουν ότι μπορεί να ενισχύσουν τη ζήτηση - τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις θα μπορούν να δανειστούν περισσότερο για να αυξήσουν τις δαπάνες τους, ωστόσο δεν συμφωνώ με τον πρόεδρο ότι είναι ένα εργαλείο που μπορεί να τεθεί σε εφαρμογή αύριο”, σημειώνει ο Narayana Kocherlakota, καθηγητής Οικονομικών στο πανεπιστήμιο του Ρότσεστερ και πρώην πρόεδρος της Fed Μινεάπολης (2009-2015). "Είμαι υπέρμαχος των αρνητικών επιτοκίων - όχι στην παρούσα φάση, αλλά σίγουρα είναι ένα όπλο που θα πρέπει να έχουμε στη φαρέτρα μας”, συμπληρώνει.
Βασικό υπόβαθρο: Η Fed προέβη σε αύξηση των επιτοκίων της τέσσερις φορές κατά τη διάρκεια του 2018, πριν κάνει στροφή 180 μοιρών στη νομισματική πολιτική της και προχωρήσει σε τρεις διαδοχικές μειώσεις των επιτοκίων από τα μέσα του 2019 και μετά. Κατά την τελευταία συνεδρίασή τους τον περασμένο Δεκέμβριο, οι αξιωματούχοι της Fed για μια ακόμη φορά υπέδειξαν ότι η Ομοσπονδιακή Τράπεζα θα διατηρήσει τα επιτόκια της αμετάβλητα τουλάχιστον μέχρι τα τέλη του 2020, τηρώντας στάση αναμονής. "Αυτή η στάση όμως, ξαφνικά φαίνεται να τίθεται υπό αμφισβήτηση λόγω των ανησυχιών των επενδυτών για τον κοροναϊό”, σημειώνει ο Brusuelas, παρότι ο ίδιος εκτιμά ότι η Fed "σχεδόν σίγουρα” θα διατηρήσει αμετάβλητη την επιτοκιακή της πολιτική.
Με όλα τα στοιχεία για την αμερικανική οικονομία να δείχνουν "πολύ ισχυρά επί του παρόντος”, η Fed δεν πρόκειται να προχωρήσει σε μεταβολή των επιτοκίων σήμερα, αντίθετα θα επιχειρήσει να καταδείξει ότι η βασική της εκτίμηση για την πορεία της οικονομίας είναι θετική, προβλέπει ο Kocherlakota.
Ωστόσο, μια από τις σημαντικότερες ανησυχίες για τους επενδυτές της Wall Street είναι ο οικονομικός αντίκτυπος που θα έχει η εξάπλωση του κοροναϊού, ο οποίος έχει μέχρι στιγμής κοστίσει τη ζωή σε περισσότερους από 100 ανθρώπους και έχει προσβάλει περίπου 4.700. "Οι πρώτες ερωτήσεις στη συνέντευξη Τύπου σήμερα θα αφορούν τον κοροναϊό”, εκτιμά ο Brusuelas, παρ’ όλο που δεν αναμένει ότι η Fed θα κάνει αναφορά στον κινεζικό κοροναϊό στην δήλωση πολιτικής της. "Ποτέ μη λες ποτέ, αλλά είμαι αισιόδοξος ότι οι επιπτώσεις του κοροναϊού δεν θα είναι τόσο σοβαρές ώστε να προκαλέσουν ύφεση στις ΗΠΑ - φαίνεται ακραίο ένα τέτοιο ενδεχόμενο, τουλάχιστον στην παρούσα φάση”, προβλέπει ο Kocherlakota.
Σημειώνεται ότι ο Τραμπ έχει επανειλημμένως επικρίνει τη Fed για τη νομισματική πολιτική της, επισημαίνοντας πέρυσι, για παράδειγμα, ότι τα επιτόκια θα πρέπει να μειωθούν "στο μηδέν, ή και χαμηλότερα” προκειμένου να δοθεί ώθηση στην αμερικανική οικονομία. Αλλά και κατά τη διάρκεια του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ στο Νταβός, την προηγούμενη εβδομάδα, ο Αμερικανός πρόεδρος δήλωσε ότι οι ΗΠΑ έχουν αναγκαστεί να ανταγωνίζονται με χώρες που έχουν θεσπίσει αρνητικά επιτόκια: "Πληρώνονται για να δανείζονται χρήματα, κάτι που θα μπορούσα να συνηθίσω πολύ γρήγορα”, είχε δηλώσει, προσθέτοντας "Μου αρέσει” (αυτή η τακτική).
Οι χρηματιστηριακές αγορές ωστόσο σε μεγάλο βαθμό συμφωνούν με το ουδέτερο outlook της Fed, τουλάχιστον στην παρούσα φάση. Οι εκτιμήσεις εξάλλου για το τι θα πράξει η Fed στις αμέσως επόμενες συνεδριάσεις, δίνουν πιθανότητα 87% να διατηρήσει τα επιτόκιά της αμετάβλητα. Ωστόσο, στο δεύτερο μισό του 2020 εκτιμάται ότι η Ομοσπονδιακή Τράπεζα ίσως χρειαστεί να προχωρήσει σε μείωση των επιτοκίων της και πάλι, προκειμένου να διατηρήσει τη μακροχρόνια επέκταση της οικονομικής δραστηριότητας.
