Του Χάρη Φλουδόπουλου
Η ταχύτατη εξάπλωση της τεχνητής νοημοσύνης (AI) φέρνει μαζί της μια αθέατη, αλλά κρίσιμη πρόκληση: την εκρηκτική αύξηση της κατανάλωσης ενέργειας από τα data centers. Σύμφωνα με έκθεση του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας (IEA), μέχρι το 2030, η παγκόσμια ζήτηση ρεύματος από τα data centers αναμένεται να ξεπεράσει τις 945 τεραβατώρες (TWh) – δηλαδή σχεδόν διπλάσια σε σχέση με τα σημερινά επίπεδα και ίση με την κατανάλωση ολόκληρης της Ιαπωνίας.
Το 2024, τα data centers κατανάλωναν περίπου 415 TWh, δηλαδή το 1,5% της παγκόσμιας κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας. Η αύξηση τα τελευταία πέντε χρόνια κινείται με ρυθμό 12% ετησίως, γεγονός που καθιστά επιτακτική την ανάγκη για στρατηγικό σχεδιασμό και ενίσχυση των ενεργειακών υποδομών.
Η ενεργειακή ζήτηση από τα data centers συγκεντρώνεται κυρίως στις ΗΠΑ, την Κίνα και την Ευρώπη, που μαζί αντιπροσωπεύουν το 85% της παγκόσμιας κατανάλωσης. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, η ταχύτατη ανάπτυξη των υποδομών έχει οδηγήσει την κυβέρνηση στην ίδρυση Εθνικού Συμβουλίου Ενεργειακής Υπεροχής, με στόχο τη διασφάλιση ενεργειακής επάρκειας και στρατηγικού πλεονεκτήματος έναντι της Κίνας.
Τα σύγχρονα data centers, ειδικά όσα αξιοποιούν την Τεχνητή Νοημοσύνη (ΑΙ), εμφανίζουν υψηλή ενεργειακή κατανάλωση καθώς απαιτούν τεράστια υπολογιστική ισχύ και πρόσβαση σε αδιάλειπτη ηλεκτροδότηση. Μάλιστα, ορισμένα projects φτάνουν ή και ξεπερνούν τα 2.000 MW, ποσότητα που αντιστοιχεί στη συνολική κατανάλωση 2 εκατομμυρίων νοικοκυριών.
Η ανάγκη κάλυψης της αυξανόμενης ζήτησης καθιστά ζωτικής σημασίας τη μετάβαση σε πιο καθαρές μορφές ενέργειας. Αν και σήμερα το 30% της ενέργειας που καταναλώνεται στα data centers προέρχεται από άνθρακα, η τάση είναι προς το φυσικό αέριο και τις ανανεώσιμες πηγές, με στόχο τη μείωση των εκπομπών ρύπων.
Ωστόσο, ακόμη και με τις πιο αισιόδοξες προβλέψεις, οι εκπομπές CO₂ αναμένεται να αυξηθούν από τα σημερινά 180 εκατ. τόνους σε 300 εκατ. τόνους έως το 2035, σύμφωνα με την IEA.
Παρόλα αυτά, η ίδια η τεχνητή νοημοσύνη ενδέχεται να συμβάλει στην ενεργειακή εξοικονόμηση, καθώς χρησιμοποιείται ήδη για τη βελτιστοποίηση δικτύων, την πρόβλεψη ζήτησης και την ενεργειακή διαχείριση.
Οι προκλήσεις του μέλλοντος
Η έκθεση της IEA, η πρώτη που εστιάζει αποκλειστικά στον αντίκτυπο της τεχνητής νοημοσύνης στον τομέα της ενέργειας, επισημαίνει τους κινδύνους υπερβολικής αισιοδοξίας. Όπως τονίζει ο εκτελεστικός διευθυντής του οργανισμού Φατίχ Μπιρόλ, καμία τεχνολογία –ούτε καν η AI– δεν μπορεί από μόνη της να δώσει λύση στα παγκόσμια ενεργειακά προβλήματα.
Αυτό που απαιτείται είναι μια ολιστική προσέγγιση πολιτικής και τεχνολογίας, που θα συνδυάζει επενδύσεις σε καθαρές μορφές ενέργειας, έξυπνες υποδομές και υπεύθυνη ψηφιακή στρατηγική.
ΔΕΗ
Μέσα σε αυτό το διεθνές περιβάλλον ραγδαίων εξελίξεων, η ΔΕΗ μπαίνει δυναμικά στο παιχνίδι της ψηφιακής μετάβασης με ένα φιλόδοξο σχέδιο: τη δημιουργία ενός giga data center στη Δυτική Μακεδονία. Το έργο εντάσσεται στο πλαίσιο της μεταλιγνιτικής στρατηγικής της επιχείρησης και φιλοδοξεί να τοποθετήσει την Ελλάδα στον χάρτη των μεγάλων ευρωπαϊκών ψηφιακών υποδομών.
Το data center αυτό αναμένεται να έχει ισχύ εκατοντάδων megawatt, καταναλώνοντας ενέργεια ανάλογη με αυτή εκατοντάδων χιλιάδων νοικοκυριών. Το project στοχεύει όχι μόνο στην εξυπηρέτηση εγχώριων και διεθνών αναγκών, αλλά και στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας και τεχνολογικού οικοσυστήματος στην ευρύτερη περιοχή.
Σε πρώτη φάση το mega data center θα είναι μεγέθους 300MW με το ύψος της επένδυσης να φτάνει τα 2,3 δις ευρώ ενώ στην κατασκευή θα δημιουργηθούν 4 χιλιάδες θέσεις εργασίας. Θα κατασκευαστεί στο οικόπεδο που σήμερα βρίσκεται η αυλή λιγνίτη του Αγίου Δημητρίου. Επιπλέον θα κατασκευαστεί μονάδα φυσικού αερίου 100MW δίπλα στο data center, η οποία θα παίζει το ρόλο γεννήτριας για την υποδομή αφού δεν υπάρχουν πρακτικά τόσο μεγάλες γεννήτριες. Η παροχή της της ενέργειας στο mega data center θα γίνεται απευθείας από τις μονάδες παραγωγής (behind the meter) - όχι το δίκτυo. Δηλαδή οι ανάγκες του δεν θα επιβαρύνουν το εθνικό σύστημα ενέργειας.
Σε δεύτερη φάση το Mega Data Center μπορεί να μεγαλώσει ακόμη περισσότερο και να φτάσει τα 1000MW με επιπλέον επένδυση της τάξης των 5,4 δις ευρώ ενώ θα χρειαστούν επιπλέον επενδύσεις 1,2 δις σε μονάδες ενέργειας στο χώρο της Πτολεμαΐδα 5 και στον Άγιο Δημήτριο.
Οι συνολικές θέσεις εργασίας από όλα τα έργα θα φτάσουν τις 20 χιλιάδες στην κατασκευή και τις 2 χιλιάδες στη λειτουργία (στη φάση των 300MW θα εργάζονται 500 άνθρωποι).
