Της Ελευθερίας Πιπεροπούλου
Αβεβαιότητα εξακολουθεί να επικρατεί γύρω από τη διεξαγωγή της μεγάλης παγκόσμιας περιοδείας – αφιέρωμα στα τραγούδια του Μάνου Χατζιδάκι, με ερμηνευτές τη Νατάσσα Μποφίλιου και τον Γιάννη Χαρούλη, καθώς ο γιος του συνθέτη, Γιώργος Χατζιδάκις, έχει ταχθεί κατά της διοργάνωσης.
Η περιοδεία της Hellenic Music Ensemble, μιας ελληνικής ορχήστρας 21 μουσικών υπό τη μουσική διεύθυνση του διεθνώς αναγνωρισμένου συνθέτη και μαέστρου Πάνου Λιαρόπουλου, αποτελεί κοινό αφιέρωμα τόσο στον Μάνο Χατζιδάκι όσο και στον Μίκη Θεοδωράκη, με αφορμή τα 100 χρόνια από τη γέννηση δύο εμβληματικών Ελλήνων συνθετών. Διοργανώνεται από τη βρετανική εταιρεία παραγωγής GTP Entertainment, που έχει αναλάβει επιτυχημένα πολιτιστικά γεγονότα, όπως η έκθεση "The Art of Banksy”. Η περιοδεία έχει προγραμματιστεί να ξεκινήσει στις 10 Ιανουαρίου 2026 και περιλαμβάνει σταθμούς σε Ευρώπη, Βόρεια Αμερική, Αυστραλία και Νέα Ζηλανδία.
Στην ανακοίνωσή του, ο Γιώργος Χατζιδάκις είχε δηλώσει: "Ο Μάνος Χατζιδάκις σε όλη του τη ζωή είχε ένα θεμελιώδες μέλημα: να διατηρεί τον απόλυτο έλεγχο πάνω στο πνευματικό του έργο, ώστε κάθε δημόσια παρουσίασή του να αντανακλά πλήρως τα καλλιτεχνικά και αισθητικά κριτήρια που ο ίδιος είχε θέσει. Είναι γνωστό ότι, στο όνομα της καλλιτεχνικής και αισθητικής αρτιότητας, απέρριπτε συστηματικά προτάσεις που δεν ανταποκρίνονταν στις αρχές του, αδιαφορώντας για οποιοδήποτε οικονομικό ή άλλο όφελος."
"Μετά τον θάνατό του, ως γιος και μοναδικός κληρονόμος του, είναι μέγιστη ευθύνη μου να διαφυλάσσω το έργο του με τον τρόπο που ο ίδιος είχε προσδιορίσει. Για τον σκοπό αυτό έχω αναθέσει τη διαχείριση και προστασία του έργου του στην εταιρεία μουσικών εκδόσεων SEED POINT, η οποία ενεργεί εκ μέρους μου."
"Προ μηνών, η SEED POINT έλαβε πρόταση από τον κ. Πάνο Λιαρόπουλο για τη διοργάνωση παγκόσμιας περιοδείας, υπό το καλλιτεχνικό σχήμα Hellenic Music Ensemble, με παρουσίαση έργων του Μάνου Χατζιδάκι και του Μίκη Θεοδωράκη. Η συγκεκριμένη πρόταση απορρίφθηκε ρητά διότι δεν ανταποκρίνεται στις προδιαγραφές του Μάνου Χατζιδάκι. Ωστόσο, ενημερωθήκαμε πρόσφατα ότι ο κ. Λιαρόπουλος προχώρησε μονομερώς στην οργάνωση της εν λόγω περιοδείας, αναθέτοντας την υλοποίηση σε βρετανική εταιρεία παραγωγής, αγνοώντας πλήρως τη ρητή άρνησή μας, γεγονός που μας υποχρέωσε να προβούμε σε νομικές ενέργειες."
"Το να ισχυρίζεται κανείς ότι 'τιμά' τον Μάνο Χατζιδάκι, ενώ επιλέγει να παρουσιάσει το έργο του παρά τη σαφή και ρητή αντίθεση της οικογένειάς του, είναι υποκριτικό και σίγουρα εκτός 'Χατζιδακικού ήθους'."
Η εταιρεία SEED POINT, μιλώντας στο Capital, υπογραμμίζει ότι σε πρώτη φάση προσπάθησαν να κινηθούν με στόχο το αυτονόητο και να πείσουν για αυτό, ενώ παράλληλα έχουν ήδη προχωρήσει σε νομικές ενέργειες. Σύμφωνα με την εταιρεία, η ιδέα για την παγκόσμια περιοδεία γεννήθηκε τον Μάρτιο, με στόχο να τιμηθούν τα 100 χρόνια των Μάνου Χατζιδάκη και Μίκη Θεοδωράκη. Ωστόσο, ο Γιώργος Χατζιδάκις είχε θέσει αυστηρό πλαίσιο, τονίζοντας ότι οποιαδήποτε παραγωγή πρέπει να εκφράζει την προσωπικότητα και το έργο του Μάνου Χατζιδάκι. Όπως τονίζουν από τη SEED POINT, "Ο Μάνος δεν ήταν ένας άνθρωπος που θα ήθελε να γίνει κάτι τέτοιο γι’ αυτόν, ιδίως στα γενέθλιά του”.
Η θέση της εταιρείας παραγωγής
Ο Michel Boersma, ιδρυτής και CEO της GTP Entertainment, δήλωσε στο Capital.gr: "Η Διαχείριση Δικαιωμάτων του Μάνου Χατζιδάκι έχει αδειοδοτήσει διεθνείς οργανισμούς συλλογικής διαχείρισης (ΟΣΔ - PROs) για να διαχειρίζονται και να δημοσιεύουν τα έργα του σε κάθε αντίστοιχη επικράτεια. Όλες οι συναυλίες του Hellenic Music Ensemble αδειοδοτούνται μέσω των κατάλληλων ΟΣΔ σε κάθε χώρα και τα αντίστοιχα δικαιώματα καταβάλλονται κανονικά, με τη Διαχείριση Δικαιωμάτων να εισπράττει στη συνέχεια τα δικαιώματα αυτά, όπως προβλέπεται από τα διεθνή πρότυπα."
Όπως εξηγεί ο ίδιος, "η GTP Touring Ltd (σ.σ. όχημα ειδικού σκοπού που δημιουργήθηκε ειδικά για την περιοδεία), οι δημιουργοί, οι τραγουδιστές, οι μουσικοί και εγώ προσωπικά σεβόμαστε το έργο και την κληρονομιά τόσο του Μίκη Θεοδωράκη όσο και του Μάνου Χατζιδάκι. Πιστεύουμε όλοι ότι η μουσική αυτή πρέπει να απολαμβάνεται από κοινό εντός και εκτός Ελλάδας. Χαιρόμαστε που η Διαχείριση Δικαιωμάτων του Χατζιδάκι έχει αδειοδοτήσει οργανισμούς συλλογικής διαχείρισης, ώστε να μπορούμε νόμιμα να παρουσιάσουμε αυτά τα υπέροχα έργα στην Ευρώπη, τη Βόρεια Αμερική, την Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία".
Τι ισχύει νομικά
Σύμφωνα με αρμόδιους οργανισμούς συλλογικής διαχείρισης με τους οποίους συνομίλησε το Capital.gr, χωρίς τη συγκατάθεση του κληρονόμου δεν είναι δυνατή η νόμιμη εκτέλεση των έργων του Μάνου Χατζιδάκι ούτε στην Ελλάδα ούτε στο εξωτερικό. Σε περίπτωση που η παραγωγή προχωρήσει παρά την αντίθεση αυτή, η εταιρεία παραγωγής κινδυνεύει να βρεθεί σε δικαστική διαμάχη με τον Γιώργο Χατζιδάκι, ο οποίος μπορεί να ζητήσει ασφαλιστικά μέτρα και να απαγορεύσει την εκτέλεση των έργων του πατέρα του.
Η πλευρά Χατζιδάκι στηρίζεται στο λεγόμενο ηθικό δικαίωμα. Ειδικότερα, κάθε δημιουργός έχει δύο τύπους δικαιωμάτων πάνω στο έργο του:
Τα περιουσιακά δικαιώματα, δηλαδή τα χρήματα που προέρχονται από εμπορικές χρήσεις του έργου. Αυτά μπορούν να αδειοδοτηθούν σε οργανισμούς συλλογικής διαχείρισης (ΟΣΔ - PROs), οι οποίοι εισπράττουν τα δικαιώματα για λογαριασμό των δημιουργών.
Το ηθικό δικαίωμα, το οποίο είναι προσωπικό και δεν εκχωρείται. Αφορά τον ιδιαίτερο δεσμό του δημιουργού με το έργο του, δίνοντάς του τη δυνατότητα να παρεμβαίνει στον τρόπο υλοποίησης, δημοσίευσης ή τροποποίησης του έργου. Επιτρέπει στον δημιουργό ή στους κληρονόμους του να εμποδίζουν οποιαδήποτε χρήση του έργου που δεν συμφωνεί με τη βούλησή τους.
Στην περίπτωση, λοιπόν, του Μάνου Χατζιδάκι, ο γιος του Γιώργος Χατζιδάκις, ως μοναδικός κληρονόμος και διαχειριστής των δικαιωμάτων του, ασκεί το ηθικό δικαίωμα του πατέρα του αρνούμενος την πραγματοποίηση της συγκεκριμένης παραγωγής.
Σύμφωνα με την Autodia (Αυτοδιαχείριση) -ελληνικό πιστοποιημένο Οργανισμό Συλλογικής Διαχείρισης (ΟΣΔ) για την προστασία των πνευματικών δικαιωμάτων του εγχώριου και διεθνούς μουσικού ρεπερτορίου- το ηθικό δικαίωμα δίνει τη δυνατότητα στους κληρονόμους να ελέγχουν τον τρόπο παρουσίασης των έργων και να εμποδίζουν οποιαδήποτε χρήση που δεν συμφωνεί με τη βούλησή τους, ανεξάρτητα από το αν οι άδειες για τα περιουσιακά δικαιώματα έχουν ήδη εκδοθεί.
Στην πράξη, αν ο Γιώργος Χατζιδάκις είχε εγκρίνει τη συγκεκριμένη παραγωγή, η είσπραξη των δικαιωμάτων από τις διεθνείς εκτελέσεις θα γινόταν μέσω των οργανισμών συλλογικής διαχείρισης και τα έσοδα θα διοχετεύονταν στον ίδιο. Ωστόσο, οι οργανισμοί αυτοί δεν μπορούν να προχωρήσουν στην είσπραξη δικαιωμάτων ή στην εκτέλεση των έργων χωρίς τη συγκατάθεση του δημιουργού ή του κληρονόμου του.
Σε περίπτωση που η παραγωγή προχωρήσει παρά την άσκηση του ηθικού δικαιώματος, οι διαχειριστές και η εταιρεία παραγωγής κινδυνεύουν να βρεθούν αντιμέτωποι με δικαστική διαμάχη. Ο γιος του Χατζιδάκι μπορεί να προσφύγει ζητώντας ασφαλιστικά μέτρα και ακόμα και την απαγόρευση εκτέλεσης των έργων του πατέρα του.
Η δήλωση Ξαρχάκου
Παρέμβαση στη δημόσια συζήτηση γύρω από την προγραμματισμένη παγκόσμια περιοδεία έκανε ο Σταύρος Ξαρχάκος, τασσόμενος στο πλευρό του γιου και κληρονόμου του Μάνου Χατζιδάκι και εστιάζοντας στο ζήτημα του ηθικού δικαιώματος: "Θεωρώ πως από τη στιγμή που ζητήθηκε η άδεια από τον Γιώργο Χατζιδάκι και αυτή δε δόθηκε, εκεί θα έπρεπε και να είχε λήξει το θέμα. Θα μπορούσαν να προχωρήσουν διαφορετικά τις συναυλίες τους και όχι να αγνοήσουν προκλητικά τη βούληση του γιου και νόμιμου κληρονόμου του ενός εκ των δυο δημιουργών. Ακριβώς διότι είναι θέμα ηθικής, ‘ηθικό δικαίωμα’ λέγεται (αν καταλαβαίνουμε τι θα πει αυτό), ο κάθε δημιουργός ή ο επιλεγμένος από τον δημιουργό κληρονόμος του, να ορίζουν τον τρόπο με τον οποίο θα επικοινωνείται το εκάστοτε έργο. Και ουδεμία εξήγηση οφείλει ο διαχειριστής του έργου. Κανονικά η συζήτηση τελειώνει εδώ, είναι δικαιώματα που ορίζει ο νόμο , είναι δικαιώματα για τα οποία έχουν κάποιοι αγωνιστεί".
Έκκληση από την πλευρά Θεοδωράκη
Έκκληση να βρεθεί "άμεσα μια λύση" η οποία "να σέβεται τις απόψεις του κ. Γιώργου Χατζιδάκι" απηύθυνε στους διοργανωτές η εταιρεία που διαχειρίζεται τα δικαιώματα των έργων του Μίκη Θεοδωράκη, Schott Music GmbH & CO., εκ μέρους του κληρονόμου του συνθέτη. "Πληροφορηθήκαμε από το διαδίκτυο την είδηση για την πραγματοποίηση της περιοδείας και δεν θελήσαμε ως τώρα να προβούμε σε κάποια ενέργεια ή δήλωση, αφ' ενός γιατί ο νόμος δεν απαιτεί άδεια όταν ένα έργο που έχει κυκλοφορήσει εκτελείται ως έχει και όχι σε διασκευή και αφ' ετέρου γιατί οι απόψεις του Μίκη Θεοδωράκη, ως γνωστόν, ήταν ότι ‘απαγορεύεται το απαγορεύεται’, ότι από την ώρα που ένα έργο δημιουργείται και κυκλοφορεί, αυτονομείται, φεύγει και από τον ίδιο τον δημιουργό του και επομένως μπορεί να παίζεται ελεύθερα και ότι ο τελικός κριτής για το τι μένει για πάντα και τι πηγαίνει στον κάλαθο των αχρήστων, είναι ο χρόνος και το κοινό.
Από την άλλη πλευρά όμως, ο Μίκης Θεοδωράκης συνδεόταν με μακρόχρονη και βαθύτατη σχέση φιλίας και εκτίμησης με τον Μάνο Χατζιδάκι, ο οποίος όρισε να είναι ο γιος του αυτός που θα διαχειρίζεται το όνομα και το έργο του όταν δεν θα είναι ο ίδιος στη ζωή. Και πιστεύουμε ότι ο Μίκης Θεοδωράκης δεν θα αισθανόταν καθόλου καλά να συμμετέχει σε περιοδεία που πραγματοποιείται με πλήρη αντίθεση του ανθρώπου που ο Μάνος Χατζιδάκις όρισε να αποφασίζει για το έργο του", ανέφερε μεταξύ άλλων η ανακοίνωση.
Ενδείξεις οπισθοχώρησης;
Εν τω μεταξύ, αίσθηση προκάλεσε πρόσφατα μια ανάρτηση της Νατάσσας Μποφίλιου και του Γιάννη Χαρούλη, με την οποία ανακοίνωσαν ξανά την παγκόσμια περιοδεία τους, χωρίς να εμφανίζονται τα ονόματα του Μάνου Χατζιδάκι και του Μίκη Θεοδωράκη στην αφίσα. Ο τίτλος της περιοδείας άλλαξε σε "The Music of Greece World Tour 2026", αντικαθιστώντας την αρχική αναφορά στους δύο συνθέτες, γεγονός που πυροδότησε φήμες για πιθανή… οπισθοχώρηση της εταιρείας παραγωγής.
Ωστόσο, στις επίσημες ιστοσελίδες της εταιρείας παραγωγής και του Hellenic Music Ensemble, το κείμενο που συνοδεύει την ανακοίνωση συνεχίζει να αναφέρει ότι πρόκειται για "συναυλίες μνήμης στους δύο πιο εμβληματικούς συνθέτες της Ελλάδας, τον Μάνο Χατζιδάκι και τον Μίκη Θεοδωράκη”. Παράλληλα, στις ιστοσελίδες πώλησης εισιτηρίων τα ονόματα των δύο Ελλήνων δημιουργών εμφανίζονται κανονικά.
Οι εκτιμήσεις αναφέρουν ότι η ακύρωση της περιοδείας είναι δύσκολη, καθώς ήδη έχουν αρχίσει να πωλούνται εισιτήρια σε διεθνές επίπεδο. Ωστόσο, αυτό που θα μπορούσε να αλλάξει είναι ο τίτλος της περιοδείας, καθώς και το πρόγραμμα, περιλαμβάνοντας, για παράδειγμα, τραγούδια διαφόρων Ελλήνων δημιουργών, ανάμεσα σε αυτά και του Μάνου Χατζιδάκι. Το βασικό ζήτημα παραμένει στον προσδιορισμό της σύνθεσης και της κατεύθυνσης της συναυλίας.
Ποια είναι η εταιρεία παραγωγής
Η GTP Touring Ltd, μέλος του ομίλου GTP Entertainment με έδρα το Λονδίνο, είναι η εταιρεία παραγωγής που έχει αναλάβει την παγκόσμια περιοδεία της Hellenic Music Ensemble. Η εταιρεία ειδικεύεται στην παραγωγή και παρουσίαση διεθνών εκδηλώσεων και συναυλιών, συνεργαζόμενη με κορυφαίους καλλιτέχνες, οργανισμούς συλλογικής διαχείρισης και τοπικούς φορείς στην Ευρώπη, τη Βόρεια Αμερική, την Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία.
Η GTP ιδρύθηκε το 2019 από τον βραβευμένο παραγωγό Michel Boersma, ο οποίος διαθέτει 30 χρόνια εμπειρίας στην παραγωγή και διαχείριση μεγάλων πολιτιστικών και ψυχαγωγικών γεγονότων. Μετά από 18 χρόνια λειτουργίας της δικής του εταιρείας παραγωγής, το 2014 εντάχθηκε στη Stage Entertainment ως Director Global Touring και το 2016 στη Live Nation, όπου ανέλαβε τη θέση του Senior Vice-President Family Entertainment & Theatre.
Η GTP Entertainment έχει αναλάβει διεθνείς παραγωγές όπως το "The Art of Banksy”, το Feld’s Monster Jam στη Σαουδική Αραβία και την περιοδεία Blue Man Group στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Η GTP Entertainment λειτουργεί ως μικρή εταιρεία (micro company) σύμφωνα με το βρετανικό εταιρικό δίκαιο, με συνολικό ενεργητικό περίπου £277.890 και καθαρά περιουσιακά στοιχεία £2.260, ενώ δηλώνει λιγότερους από 10 εργαζόμενους και κύκλο εργασιών κάτω του 1 εκατ. ευρώ.
Τι έσοδα αναμένονται από την περιοδεία
Η παγκόσμια περιοδεία περιλαμβάνει 22 πόλεις, 23 παραστάσεις και ταξιδεύει σε τρεις ηπείρους, με σταθμούς σε μερικούς από τους πιο αναγνωρίσιμους συναυλιακούς χώρους διεθνώς.
Σύμφωνα με τον Michel Boersma, ο συνολικός προϋπολογισμός υπερβαίνει τα 2 εκατομμύρια ευρώ. Ως προς τα αναμενόμενα έσοδα, η εταιρεία εκτιμά ότι η περιοδεία, ως πρώτη της προσπάθεια αυτού του μεγέθους, θα καλύψει τα έξοδά της, κάτι που θεωρείται επιτυχία για ένα πρώτο εγχείρημα.
Στην Ευρώπη, οι συναυλίες θα φιλοξενηθούν σε εμβληματικές αίθουσες όπως το Theatre Royal Drury Lane στο Λονδίνο, η Henry Le Boeuf Hall του Bozar στις Βρυξέλλες, η Meistersingerhalle στη Νυρεμβέργη και η Wiener Stadthalle στη Βιέννη.
Στη Βόρεια Αμερική, η περιοδεία κάνει στάσεις σε ιστορικούς χώρους όπως το Strathmore Concert Hall στην Ουάσινγκτον, το Roy Thomson Hall στο Τορόντο, το Emerson Colonial Theatre στη Βοστώνη, με κορύφωση στο Carnegie Hall της Νέας Υόρκης. Στην Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία, ανακοινωμένοι χώροι περιλαμβάνουν το Sydney Opera House, το Festival Theatre στην Αδελαΐδα, το Town Hall της Μελβούρνης και το Michael Fowler Centre στο Ουέλινγκτον.
Οι τιμές των εισιτηρίων διαφέρουν ανάλογα με τη χώρα και τη θέση, με τα περισσότερα venues να προσφέρουν βασικές κατηγορίες αλλά και premium πακέτα. Στον πρώτο σταθμό της περιοδείας στο Άμστερνταμ (RAI Theater), οι τιμές ξεκινούν από €60, ενώ το Platinum πακέτο (€150) περιλαμβάνει θέση πρώτης σειράς, συμμετοχή στο soundcheck, pre-show talk με τον μουσικό διευθυντή Πάνο Λιαρόπουλο, meet & greet με τους καλλιτέχνες και ένα ποτό κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης.
Στο Theatre Royal Drury Lane στο Λονδίνο, με χωρητικότητα περίπου 2.000 θέσεων, τα εισιτήρια κυμαίνονται από 36 λίρες για τις βασικές θέσεις έως 210 λίρες για το Platinum πακέτο. Στις Βρυξέλλες (Bozar – Henry Le Boeuf Hall), με χωρητικότητα επίσης περίπου 2.000 θέσεων, οι τιμές διαμορφώνονται από €53 έως €135, ενώ στο Carnegie Hall της Νέας Υόρκης (2.700 θέσεις) οι τιμές ξεκινούν από 25 δολάρια και φτάνουν έως 176 δολάρια.
