Των Sarah Emerson και Alex Konrad
Ο Παλαιστίνιος ιδρυτής Ram Mere παρουσίαζε την startup του, Olivery, στο πρόγραμμα Startups Without Borders (μτφ. Startups Χωρίς Σύνορα) που υποστηρίζεται από τη Meta για την υποστήριξη και την εκπαίδευση ντόπιων επιχειρηματιών. Μεταξύ των 10 φιναλίστ, ο Mere πήρε τη δεύτερη θέση και μια επιταγή 15.000 δολαρίων. Η Olivery παρέχει πλέον λύσεις logistics σε 100 πελάτες σε επτά χώρες και προσλαμβάνει κυρίως Παλαιστίνιους, δήλωσε στο Forbes ο Mere από τη Ραμάλα, στη Δυτική Όχθη.
Αλλά μέσα στο χάος του πολέμου, ο Mere δεν έχει ιδέα αν όλοι οι υπάλληλοί του από τη Γάζα είναι ασφαλείς. Μίλησε για ένα άτομο που συνέχισε να εργάζεται για δύο ημέρες μετά την έναρξη των μαχών. "Τώρα τίποτα", είπε. "Δεν έχουν ίντερνετ και δεν είμαι σίγουρος αν είναι ζωντανός ή όχι".
Όπως και άλλες παλαιστινιακές startups, η Olivery αποτέλεσε μια αχτίδα φωτός για μια αναπτυσσόμενη τοπική τεχνολογική σκηνή. Αν και μικρό, αυτό το startup οικοσύστημα θεωρείται ως σημαντικό μέρος του οικονομικού μέλλοντος των Παλαιστινίων, δήλωσαν Παλαιστίνιοι ιδρυτές και επενδυτές. Αλλά εν μέσω πολέμου, το οικοσύστημα αυτό φαίνεται όλο και πιο εύθραυστο.
Αφού οι τρομοκράτες της Χαμάς επιτέθηκαν στο Ισραήλ και σκότωσαν 1.300 Ισραηλινούς, απαγάγοντας παράλληλα σχεδόν 200 άτομα, η ισραηλινή κυβέρνηση απάντησε με αεροπορικές επιθέσεις που σκότωσαν τουλάχιστον 3.000 Παλαιστινίους, σύμφωνα με τους τοπικούς αξιωματούχους, ενώ ζητήθηκε από 1,1 εκατ. πολίτες της Γάζας να μετακινηθούν πριν από την αναμενόμενη χερσαία επιχείρηση του Ισραήλ. Το Ισραήλ έχει αποκόψει την πρόσβαση αμάχων σε νερό, τρόφιμα και ηλεκτρικό ρεύμα και η εκκένωση έχει χαρακτηριστεί "έγκλημα κατά της ανθρωπότητας" από τον ΟΗΕ. "Είναι αδύνατο να παραδώσω βοήθεια ή οτιδήποτε άλλο για να υποστηρίξω τους υπαλλήλους μου στη Γάζα", δήλωσε στο Forbes ο Παλαιστίνιος επιχειρηματίας Mo Jabrini. Το 30% της παλαιστινιακής του ομάδας εδρεύει στη Γάζα.
Αυτό που κάποτε αποτελούσε μια μικρή εύθραυστη πορεία προς την οικονομική ανάπτυξη σε ένα από τα φτωχότερα μέρη του κόσμου, κινδυνεύει τώρα να εξαφανιστεί εντελώς.
"Η τεχνολογία ήταν στην πραγματικότητα το τελευταίο καταφύγιο στο οποίο μπορούσαν να διαφύγουν από τη φυλακή", δήλωσε ο Mere, αναφερόμενος στον χαρακτηρισμό της Γάζας από ορισμένες ανθρωπίνων δικαιωμάτων ως υπαίθρια φυλακή. "Πλέον, ακόμη και αυτό έχει χαθεί".
Στο Ισραήλ, οι ιδρυτές και εργαζόμενοι στον κλάδο της τεχνολογίας θρηνούν τους νεκρούς συγγενείς τους και βρίσκονται αντιμέτωποι με το γεγονός ότι συνάδελφοί τους καλούνται από τον στρατό. Περισσότερες από 500 εταιρείες venture capital υπέγραψαν δημόσια δήλωση υποστήριξης του Ισραήλ και της τεχνολογικής του κοινότητας την περασμένη εβδομάδα.
Ο τεχνολογικός κλάδος της χώρας, ο οποίος αντιπροσωπεύει το 18% του ΑΕΠ, άντλησε σχεδόν 10 δισ. δολάρια σε χρηματοδότηση το 2021, και 1,4 δισ. δολάρια μόνο το τελευταίο τρίμηνο, σύμφωνα με τα στοιχεία του Crunchbase, που παρακολουθεί τη χρηματοδότηση των startups.
Όμως, παρά το μικρό μέγεθός του, το παλαιστινιακό startup οικοσύστημα αποτελεί μια μοναδική ευκαιρία για οικονομική ανάπτυξη και βιωσιμότητα. (Το Forbes παρακολούθησε έναν κοινό διαγωνισμό startup του Ισραήλ και της Παλαιστίνης μόλις πέρυσι). Και το οικοσύστημα ήταν σε ανάπτυξη. Ο τομέας της πληροφορικής της Δυτικής Όχθης και της Γάζας, αξίας 493 εκατ. δολαρίων, διπλασιάστηκε μεταξύ 2008 και 2018, ενώ εκτιμάται ότι 2.500 άτομα αποφοιτούν με πτυχία τεχνολογίας από παλαιστινιακά πανεπιστήμια ετησίως (αν και μόλις το 10% βρίσκει δουλειά στον τομέα αμέσως μετά τη σχολή). Στη Γάζα, όπου το ποσοστό ανεργίας κυμαίνεται σχεδόν στο 50%, οι πιο συνηθισμένες θέσεις εργασίας στον τομέα της τεχνολογίας για τους εκπαιδευμένους κατοίκους είναι η διαδικτυακή ανεξάρτητη εργασία στον τομέα της πληροφορικής, με το outsourcing (ανάθεση υπηρεσιών και εργασιών μιας εταιρείας σε εξωτερικό συνεργάτη) να αποτελεί περίπου το 80% του παλαιστινιακού τεχνολογικού τομέα.
Δεν είναι σαφές πώς ο πόλεμος θα επηρεάσει αυτό το μομέντουμ, καθώς μέρος της υποδομής έχει ήδη καταστραφεί.
"Η έλλειψη βασικών αγαθών έχει καταστήσει σχεδόν αδύνατο για τον οποιονδήποτε να συνεχίσει την εργασία του, και πιστέψτε με, η εργασία δεν αποτελεί προτεραιότητα για αυτούς αυτή τη στιγμή εν μέσω όλων όσων αντιμετωπίζουν", δήλωσε η Leen Abubaker, υπεύθυνη προγραμμάτων στο Flow Accelerator και συνιδρύτρια της startup Sawaed19. Πολλά από τα κτίρια που χρησιμοποιούσαν οι ελεύθεροι επαγγελματίες πληροφορικής της Γάζας για να εργάζονται για διεθνείς εταιρείες, έχουν καταστραφεί, είπε η ίδια.
Μεταξύ αυτών, καταστράφηκε και η έδρα του Gaza Sky Geeks, ενός τεχνολογικού κόμβου που ιδρύθηκε το 2011 με την υποστήριξη της Alphabet, μητρικής εταιρείας της Google, και της μη κερδοσκοπικής οργάνωσης Mercy Corp. Σύμφωνα με το TechCrunch, τουλάχιστον 5.000 προγραμματιστές στη Δυτική Όχθη και τη Γάζα έχουν αποφοιτήσει από τα τεχνολογικά προγράμματα του ομίλου. Το Gaza Sky Geeks ήταν μια πολύτιμη επιλογή για εκπαίδευση για τους κατοίκους που δεν μπορούσαν να φύγουν για να συνεχίσουν την εκπαίδευσή τους.
Την Τετάρτη, η Dalia Shurrab, πρώην συντονίστρια επικοινωνίας και μέσων κοινωνικής δικτύωσης της ομάδας, μοιράστηκε στο LinkedIn πλάνα από το κτίριο. Τα περισσότερα παράθυρά του φαίνονται διαλυμένα και η στάχτη καλύπτει το δρόμο. Ο περιφερειακός διευθυντής του Mercy Corps για τη Μέση Ανατολή, Arnaud Quemin, δήλωσε ότι τα μέλη της ομάδας του έχουν βρει καταφύγιο και ότι το Gaza Sky Geeks "δεν είναι προς το παρόν σε θέση να λειτουργήσει με ασφάλεια στη Γάζα".
Στη Δυτική Όχθη, η οποία φιλοξενεί το μεγαλύτερο μέρος του παλαιστινιακού startup οικοσυστήματος και τη μοναδική εταιρεία venture capital, το Ibtikar Fund (το οποίο έχει υποστηρίξει startups όπως η Olivery), οι τεχνολογικές εταιρείες προσπαθούν να διατηρήσουν όσο το δυνατόν πιο φυσιολογικές τις λειτουργίες τους.
Ο ιδρυτής της Endeavor Technology, Ibraham Housheya, ο οποίος απασχολεί περισσότερα από 20 άτομα σε ένα γραφείο στη Ναμπλούς στη Δυτική Όχθη, δήλωσε ότι η εταιρεία του έχει ολοκληρώσει έργα ψηφιακού μετασχηματισμού για εταιρείες όπως η Walmart και η Kroger. Το ταλέντο του παλαιστινιακού προσωπικού του δεν διαφέρει από αυτό των συναδέλφων τους στα γραφεία της εταιρείας στις ΗΠΑ ή στην Τουρκία, πρόσθεσε ο Housheya, αλλά εργάζονται χρησιμοποιώντας ασύρματες συνδέσεις 3G, όχι 4G ή 5G. Οι συνάδελφοι εξακολουθούν να μπορούν να συνδέονται σε καθημερινή βάση μέσω του Gmail και του Google Meet, δήλωσε ο Housheya.
"Το πιο σημαντικό πράγμα αυτή τη στιγμή είναι να βοηθήσουμε να συνεχίσει να λειτουργεί η επιχείρηση", δήλωσε ο Housheya. "Υπάρχει μια διαφορά μεταξύ της Χαμάς και των Παλαιστινίων", με τη Χαμάς "να αποτελεί μόνο ένα μέρος ενός ποικιλόμορφου παλαιστινιακού έθνους", πρόσθεσε. "Προσπαθώ να παραμείνω επικεντρωμένος στον τομέα της τεχνολογίας και να τον οικοδομήσω με τρόπο που να έχει όλους ασφαλείς και ελεύθερους".
Ένας επιχειρηματίας που μίλησε υπό τον όρο της ανωνυμίας για λόγους ασφαλείας δήλωσε ότι ηγείται μιας προσπάθειας για την προμήθεια γευμάτων σε εργαζόμενους από τη Γάζα που έχουν εγκλωβιστεί στη Ραμάλα και σε άλλες πόλεις μετά τις επιθέσεις της Χαμάς το Σάββατο.
Η Sondos Mleitat με έδρα τη Ραμάλα, συνιδρύτρια και διευθύνουσα σύμβουλος της διαδικτυακής πλατφόρμας ψυχικής υγείας Hakini, προσπαθεί να δημιουργήσει μια δωρεάν τηλεφωνική γραμμή ψυχικής υγείας για τους κατοίκους της Γάζας, όπου ψυχολόγοι και ειδικοί από τα παλαιστινιακά εδάφη και από όλο τον κόσμο θα μπορούν να παρέχουν άμεση βοήθεια. Η ίδια δήλωσε στο Forbes ότι ο πόλεμος αναδεικνύει την αποστολή της Hakini για κοινωνική ευθύνη, παρόλο που η λειτουργία μιας επιχείρησης αυτή τη στιγμή είναι δύσκολη. "Ξέρω ότι υπάρχουν καθυστερήσεις και είμαστε πίσω στο χρονοδιάγραμμα, αλλά αυτό δεν είναι τίποτα", είπε. "Δεν έχει αξία για μένα όταν σκέφτομαι τους ανθρώπους των οποίων οι ζωές κινδυνεύουν".
Οι Παλαιστίνιοι ιδρυτές έκαναν λόγο για μεγάλες προκλήσεις που αντιμετώπιζαν κατά τη δημιουργία εταιρειών ακόμη και πριν ξεσπάσει ο πόλεμος: Μειωμένη πρόσβαση σε κεφάλαια στα αρχικά στάδια και διέλευση από στρατιωτικά σημεία ελέγχου για να ταξιδέψουν. Στη Γάζα, για παράδειγμα, οι Παλαιστίνιοι πάροχοι υπηρεσιών διαδικτύου προσφέρουν μόνο 2G και ο αποκλεισμός της περιοχής έθεσε περιορισμούς στις εισαγωγές υλικού. Η άντληση χρημάτων διεθνώς ήταν επίσης δύσκολη λόγω της αστάθειας. "Από άποψη πόρων, δεν μπορεί να συγκριθεί καθόλου με το οικοσύστημα του Ισραήλ", είπε η Mleitat.
Τώρα, τα εμπόδια αυτά ενδέχεται να επιδεινωθούν.
"Είναι ένας συνεχής αγώνας όταν δεν ξέρεις τι πρόκειται να συμβεί αύριο", δήλωσε ο Mohammad Alnobani, συνιδρυτής και διευθύνων σύμβουλος της The Middle Frame, μιας πλατφόρμας που έχει ως στόχο να καταρρίψει τα στερεότυπα για τον αραβικό κόσμο. Επέστρεφε στο σπίτι του από ένα συνέδριο όταν ξέσπασε ο πόλεμος. "Ήμουν κυριολεκτικά στα σύνορα μέσα σε λεωφορείο και περίμενα να τα διασχίσω, όταν άρχισαν οι εκρήξεις και μας έστειλαν πίσω στην Ιορδανία".
"Ο λαός της Γάζας είναι πολύ ταλαντούχος", δήλωσε η Dalia Shurrab του Gaza Sky Geeks. Η ίδια πιστεύει ότι η οργάνωση - και η κοινότητα που υποστηρίζει - θα αντέξει. "Θα την ξαναχτίσουμε, όπως θα ξαναχτίσουμε και τη Γάζα".
