Της Ξανθής Γούναρη
Για το τέλος του 2028 μετατίθεται η λειτουργία του νέου εργοστασίου της ΦΑΓΕ στο βιομηχανικό πάρκο Riegmeer του Hoogeveen, στη βόρεια Ολλανδία, με την γαλακτοβιομηχανία της οικογένειας Φιλίππου, που έχει κάνει γνωστό το ελληνικό γιαούρτι στα πέρατα του κόσμου, να έχει χάσει συνολικά 8 χρόνια στην προσπάθειά της να αποκτήσει ευρωπαϊκή παραγωγική βάση.
Με καθαρά κέρδη που το 2024 ξεπέρασαν τα 112 εκατ. δολάρια, 36% αυξημένα σε σχέση με το 2023, η FAGE International βρίσκεται αντιμέτωπη με την κρίση αζώτου στην Ολλανδία, ενώ στη γενέτειρά της προβλέψεις 38,7 εκατ. ευρώ για δικαστικές υποθέσεις οδήγησαν την ΦΑΓΕ Ελλάδας σε βαθιά ζημία.
Έναν χρόνο πριν συμπληρώσει 100 χρόνια στο επιχειρηματικό στερέωμα, τα έσοδα της οικογενειακής ΦΑΓΕ προέρχονται κατά 90% από τις διεθνείς αγορές, με την αγορά των ΗΠΑ να κατέχει μακράν τα πρωτεία, αντιπροσωπεύοντας το 62,9% των συνολικών καθαρών πωλήσεων που ανήλθαν σε 753,9 εκατ. δολάρια πέρσι.
Ωστόσο το στοίχημα της ελληνικής πολυεθνικής για περαιτέρω ισχυροποίηση στην ευρωπαϊκή αγορά φαίνεται ότι αντιμετωπίζει σοβαρές προκλήσεις.
Από το όραμα της Wolser στην ολλανδική κρίση αζώτου
Τον Ιούλιο του 2016, ο Αθανάσιος Φιλίππου -CEO της ΦΑΓΕ- είχε ανακοινώσει την επένδυση των 280 εκατ. ευρώ για το "μεγαλύτερο εργοστάσιο γιαουρτιού της Ευρώπης". Η εταιρεία αγόρασε 15 εκτάρια στη βιομηχανική ζώνη Wolser στο Λουξεμβούργο έναντι 30 εκατ. ευρώ. Το όραμα ήταν μεγαλεπήβολο: 80.000 τόνοι γιαουρτιού ετησίως, 300 θέσεις εργασίας, και η εδραίωση της ΦΑΓΕ ως πρωταγωνίστρια στην ευρωπαϊκή αγορά.
Τέσσερα χρόνια αργότερα, τον Σεπτέμβριο του 2020, το όνειρο κατέρρευσε. Η ανακοίνωση της εγκατάλειψης του έργου έφερε μαζί απώλειες άνω των 40 εκατ. ευρώ.
Η αχίλλειος πτέρνα του έργου αποδείχθηκε η κατανάλωση νερού. Το εργοστάσιο απαιτούσε 2,5 εκατομμύρια λίτρα νερού ημερησίως ποσότητα ισοδύναμη με τις ανάγκες μιας πόλης 18.000 κατοίκων. Παράλληλα, θα παρήγαγε 3,5 εκατομμύρια κυβικά μέτρα λυμάτων ετησίως που θα κατέληγαν στον ποταμό Alzette. Περιβαλλοντικές οργανώσεις και εμπλεκόμενοι δήμοι έστησαν τείχος αντίστασης.
Την ίδια μέρα που ανακοινώθηκε η εγκατάλειψη του έργου -17 Σεπτεμβρίου 2020- ο εισαγγελέας του Λουξεμβούργου άνοιξε έρευνα για τα οικονομικά της ΦΑΓΕ. Στο επίκεντρο βρέθηκαν πληρωμές 53 εκατομμυρίων δολαρίων προς δύο εταιρείες συμβούλων "φαντάσματα" (Theta Phi και Alpha Phi) που ελέγχονταν από την οικογένεια Φιλίππου.
Τον Νοέμβριο του 2021, η οικογένεια Φιλίππου αποφάσισε να δοκιμάσει ξανά την τύχη της, αυτή τη φορά στις πεδιάδες της Ολλανδίας. Η νέα στρατηγική είναι πιο συντηρητική αλλά εξίσου φιλόδοξη: επένδυση 170 εκατομμυρίων δολαρίων για εργοστάσιο στο Hoogeveen, με παραγωγική δυναμικότητα 40.000 τόνων ετησίως και 250 θέσεις εργασίας.
Η εταιρεία υπέγραψε συμβόλαιο για οικόπεδο 15 εκταρίων στο επιχειρηματικό πάρκο Riegmeer, με χρηματοδότηση που θα προέρχεται εξ ολοκλήρου από τις λειτουργικές ταμειακές ροές - μια κίνηση που δείχνει εμπιστοσύνη στη μακροπρόθεσμη κερδοφορία της εταιρείας.
Εδώ έρχεται η πρώτη έκπληξη: το εργοστάσιο που αρχικά είχε προγραμματιστεί να λειτουργήσει το δεύτερο εξάμηνο του 2024, σύμφωνα με την ετήσια οικονομική έκθεση της FAGE International για το 2024, έχει μετατεθεί για το τέλος του 2028. Μια καθυστέρηση τεσσάρων ετών μετά τη χαμένη τετραετία από το λουξεμβουργιανό φιάσκο (2016-2020).
Η δεύτερη έκπληξη ήταν η ολλανδική κρίση του αζώτου. Τον Μάιο του 2023, η επαρχία Drenthe ανέστειλε τη δυνατότητα αντιστάθμισης αζώτου από εξωτερικές πηγές. Ο δήμος Hoogeveen είχε αγοράσει δικαιώματα αζώτου από κτηνοτροφικές μονάδες έναντι σχεδόν 100.000 ευρώ, αλλά αυτά κατέστησαν άχρηστα.
Η λύση που βρήκε η ΦΑΓΕ είναι καινοτόμος αλλά κοστοβόρος: πλήρης ηλεκτροποίηση της μονάδας για να μειώσει τις εκπομπές αζώτου σχεδόν στο μηδέν. Αυτό όμως δημιουργεί νέες προκλήσεις υποδομών, καθώς το ηλεκτρικό δίκτυο του βιομηχανικού πάρκου Riegmeer ενδέχεται να μην επαρκεί.
Τον Ιανουάριο του 2025, ολλανδικό δικαστήριο διέταξε την ολλανδική κυβέρνηση να μειώσει δραστικά τις εκπομπές αζώτου έως το 2030, μια απόφαση που μπορεί να επηρεάσει όλα τα βιομηχανικά έργα στη χώρα.
Προς το παρόν η ΦΑΓΕ έχει επενδύσει μόλις 9 εκατομμύρια δολάρια από τα συνολικά 170 εκατομμύρια που απαιτούνται για το ολλανδικό έργο. Αυτό σημαίνει ότι το 94,7% της επένδυσης βρίσκεται ακόμη μπροστά - ένα γεγονός που δείχνει τόσο τη μέγιστη πρόκληση όσο και τη μέγιστη ευκαιρία που αντιμετωπίζει η εταιρεία.
Το εργοστάσιο απαιτεί νέο αγωγό αποχέτευσης 8 χιλιομέτρων από το Riegmeer στη μονάδα επεξεργασίας λυμάτων του Echten, με κόστος 11,8 εκατ. ευρώ. Η μονάδα επεξεργασίας χρειάζεται τροποποιήσεις για την απομάκρυνση αζώτου και φωσφόρου, ενώ περιβαλλοντικές οργανώσεις έχουν καταθέσει ενστάσεις για την ημερήσια κατανάλωση 2.500 κυβικών μέτρων νερού.
Η ευρωπαϊκή δυναμική και η απελευθέρωση από τα χρέη
Παρά τις περιπέτειες για τη δημιουργία του νέου εργοστασίου, η ΦΑΓΕ κατέγραψε εντυπωσιακές αυξήσεις στις βασικές της αγορές στην Ευρώπη.
Πέρσι στην αγορά του Ηνωμένου Βασιλείου κατέγραψε άλμα πωλήσεων 49,2%, ενώ στην Ιταλία η αύξηση ήταν της τάξης του 11%. Παράλληλα διατήρησε την ηγετική θέση στη χώρα μας με μερίδιο 17,4%.
Ταυτόχρονα η εταιρεία εξάλειψε πλήρως τις υποχρεώσεις της από τα ομόλογα κατά το πρώτο τρίμηνο του 2025, εξοφλώντας τα υπολειπόμενα 44,98 εκατομμύρια δολάρια. Παράλληλα, διέκοψε τη γραμμή πίστωσης με την Citibank τον Φεβρουάριο 2025, γεγονός που της δίνει πλήρη ευελιξία στη διαχείριση των κεφαλαίων της.
Οι ανοικτές δικαστικές διαμάχες στην Ελλάδα
Εν τω μεταξύ η καθυστέρηση ολοκλήρωσης του νέου εργοστασίου στην Ολλανδία οδήγησε την FAGE International να ενισχύσει την παραγωγική δυναμικότητα των υφιστάμενων μονάδων της στην Ελλάδα, ώστε να καλυφθούν οι ανάγκες των αγορών του εξωτερικού.
Η στροφή αυτή αποτυπώθηκε στις επιδόσεις της ΦΑΓΕ Ελλάδας για το 2024, καθώς οι εξαγωγές αυξήθηκαν κατά 27%, δίνοντας ώθηση στον κύκλο εργασιών, που διαμορφώθηκε στα 174,06 εκατ. ευρώ έναντι 152,11 εκατ. ευρώ το 2023 αν και οι πωλήσεις στην ελληνική αγορά παρουσίασαν οριακή μείωση 0,4%.
Παρά την αύξηση των πωλήσεων, τα μικτά κέρδη μειώθηκαν σημαντικά σε 30,6 εκατ. ευρώ (17,6% του κύκλου εργασιών) από 33,2 εκατ. ευρώ (21,8%) το 2023. Η διοίκηση αποδίδει τη συρρίκνωση του μικτού περιθωρίου στην αύξηση των τιμών των πρώτων υλών.
Το βασικό πρόβλημα για την εταιρεία προήλθε από τα λοιπά έξοδα εκμετάλλευσης, τα οποία εκτινάχθηκαν στα 23,9 εκατ. ευρώ από 17,4 εκατ. ευρώ το 2023. Το μεγαλύτερο μέρος αυτής της αύξησης, 22,8 εκατ. ευρώ, αφορά προβλέψεις για εν εξελίξει δικαστικές υποθέσεις.
Το συνολικό ύψος των υποχρεώσεων από τέτοιες υποθέσεις έφθασε στα 38,7 εκατ. ευρώ στο τέλος του έτους. Αυτό σημαίνει ότι μόνον οι νομικές εκκρεμότητες αντιπροσωπεύουν το 22,2% του συνολικού ενεργητικού της εταιρίας (110 εκατ. ευρώ).
Μεταξύ των νομικών υποθέσεων που αντιμετωπίζει η ΦΑΓΕ περιλαμβάνονται αγωγές από γαλακτοπαραγωγούς που την προμήθευαν με γάλα την περίοδο 2001–2007.
Οι παραγωγοί ζητούν αποζημίωση για ζημιές και διαφυγόντα κέρδη, επικαλούμενοι παραβιάσεις της ελληνικής αντιμονοπωλιακής νομοθεσίας. Οι αγωγές σχετίζονται με την υπόθεση της εταιρείας ενώπιον της Επιτροπής Ανταγωνισμού, η οποία είχε κλείσει οριστικά το 2013.
Οι ζημίες μετά από φόρους της Φάγε Ελλάδας διαμορφώθηκαν στα 16,75 εκατ. ευρώ για το 2024, αυξημένες από τα 13,49 εκατ. ευρώ του 2023. Επιπλέον, η εταιρεία κατέγραψε ζημιές από συναλλαγματικές διαφορές ύψους 1,73 εκατ. ευρώ, σε αντίθεση με κέρδη 1,10 εκατ. ευρώ το 2023, εξαιτίας της αποτίμησης του δανείου σε δολάρια ΗΠΑ.
Η διοίκηση εκτιμά ότι η εταιρεία, βασιζόμενη στην ποιότητα των προϊόντων της, θα εκμεταλλευτεί τις ευκαιρίες τόσο στην ευρωπαϊκή όσο και στην ελληνική αγορά, αναμένοντας βελτίωση των οικονομικών μεγεθών εντός του 2025.
Η Φάγε Ελλάδας που διατηρεί δύο εργοστάσια, στη Μεταμόρφωση Αττικής και στους Αγίους Αποστόλους Τρικάλων, απασχολούσε 523 εργαζόμενους στο τέλος του 2024, δηλαδή 51 περισσότερους σε σχέση με το 2023.
