Του Scott Montgomery
Κίνα και Ρωσία άναψαν το πράσινο φως για μία από τις πιο σημαντικές συμφωνίες φυσικού αερίου της δεκαετίας. Στην πρόσφατη σύνοδο του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης στην Τιαντζίν της Κίνας, Σι και Πούτιν υπέγραψαν μνημόνιο για την προώθηση του αγωγού Power of Siberia 2, μετά από χρόνια αδιέξοδων διαπραγματεύσεων για τις τιμές και το κόστος.
Εταιρείες σε πολλά κράτη, κυρίως στις ΗΠΑ, προχώρησαν μεγάλα projects για την κατασκευή νέων, ακριβών εγκαταστάσεων εξαγωγής φυσικού αερίου, θεωρώντας την Κίνα, τον μεγαλύτερο εισαγωγέα στον κόσμο, ως μια διαρκώς αναπτυσσόμενη αγορά. Επομένως, το μνημόνιο που ανακοινώθηκε προκάλεσε σοκ στον κλάδο.
Οι λεπτομέρειες της συμφωνίας δεν έχουν ακόμη οριστικοποιηθεί. Ωστόσο, κάποιοι στόχοι είναι σαφείς. Ο αγωγός αφενός θα δώσει ώθηση στη ρωσική οικονομία που πρέπει να χρηματοδοτεί τον πόλεμο στην Ουκρανία και αφετέρου αποτελεί ισχυρό σήμα για τις σινο-ρωσικές σχέσεις. Από πλευράς Κίνας, είναι ένα ηχηρό και σαφές μήνυμα προς τη Δύση ότι το Πεκίνο θα απορρίψει όλες τις κυρώσεις που θα επιβληθούν στη Ρωσία, ιδίως στον τομέα της ενέργειας. Επιπλέον, αντιτίθεται στην επιθυμία του Τραμπ να επεκτείνει την "κυριαρχία" των ορυκτών καυσίμων των ΗΠΑ.
Σοβαρές επιπτώσεις - και όχι μόνο για τις ΗΠΑ
Σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας, την περίοδο 2025-2030 οι εξαγωγές υγροποιημένου φυσικού αερίου θα φτάσουν τα 300 δισ. κυβικά μέτρα. Ο αριθμός είναι μεγάλος, ελαφρώς χαμηλότερος από τη συνολική κατανάλωση της ΕΕ το 2024.
Περίπου το 50% της παραγωγής LNG θα προέρχεται από τις ΗΠΑ, τον μεγαλύτερο εξαγωγέα υγροποιημένου φυσικού αερίου στον κόσμο. Το υπόλοιπο 50% θα καλυφθεί από μια σειρά κράτη, όπως: Καναδάς, Κατάρ, Μαλαισία, Μοζαμβίκη, Μεξικό, Αργεντινή, Σενεγάλη και Νιγηρία, που είτε προμηθεύουν ΄δη την Κίνα με LNG είτε φιλοδοξουν να κάνουν εξαγωγές στο Πεκίνο τα επόμενα χρόνια.
Η κατασκευή του Power of Siberia 2 οφείλεται κυρίως στην αυξανόμενη παγκόσμια ζήτηση για φυσικό αέριο που υποκαθιστά τον άνθρακα στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, στη θέρμανση αλλά και στη βιομηχανία. Η ζήτηση από πλευράς Πεκίνου έχει αυξηθεί στα 80 δισ. κυβικά μέτρα ετησίως, είναι η μεγαλύτερη στον κόσμο και η Κίνα είναι ο προορισμός μεγάλου μέρους των νέων εξαγωγών.
Για έναν μεγάλο εισαγωγέα όπως η Κίνα, ένας αγωγός LNG έχει πολλά πλεονεκτήματα. Το αέριο που μεταφέρεται μέσω αγωγού είναι σημαντικά φθηνότερο και η τιμή του μπορεί να ελεγχθεί, αποφεύγοντας έτσι την αστάθεια των περιφερειακών αγορών υγροποιημένου φυσικού αερίου. Επιπλέον το κλίμα αστάθειας που επικρατεί στον πλανήτη περνά και στη μεταφορά LNG δια θαλάσσης, μέσω της Διώρυγας του Παναμά, της Διώρυγας του Σουέζ ή των Στενών του Ορμούζ.
Η προμήθεια σημαντικών ποσοτήτων LNG μέσω του αγωγού θα αποδυναμώσει την οικονομία των νέων εξαγωγικών υποδομών και θα πιέσει την παγκόσμια αγορά υγροποιημένου φυσικού αερίου. Αυτό ισχύει κυρίως για τις ΗΠΑ. Τέτοιες εγκαταστάσεις είναι ιδιαίτερα ευάλωτες στις μεταβολές της ζήτησης. Ο αγωγός Power of Siberia 2, που η χωρητικότητά του θα είναι 50 δισ. κυβικά μέτρα ετησίως, θα μπορούσε να αντικαταστήσει τουλάχιστον το ένα τρίτο των συνολικών εισαγωγών LNG της Κίνας, αν λειτουργούσε στο μισό των δυνατοτήτων του.
Ποιοι άλλοι παράγοντες θα μπορούσαν να βοηθήσουν ή να εμποδίσουν τη συμφωνία;
Το να πούμε ότι η Μόσχα ήταν πρόθυμη για τον αγωγό θα ήταν μια διπλωματική θέση. Η Ρωσία ήθελε απεγνωσμένα να αντισταθμίσει την απώλεια της ευρωπαϊκής αγοράς μετά την εισβολή στην Ουκρανία. Ο Power of Siberia 2 δεν θα λύσει αυτό το πρόβλημα. Ωστόσο, θα μπορούσε να είναι μια σημαντική οδός εξαγωγής για το φυσικό αέριο που παράγεται στη χερσόνησο Γιαμάλ της Αρκτικής, το μεγαλύτερο νέο project της Μόσχας, που έχει εμποδιστεί από τις δυτικές κυρώσεις και την έλλειψη δεξαμενόπλοιων LNG κατάλληλων για τη διέλευση της Βόρειας Θαλάσσιας Οδού.
Η χωρητικότητα των 50 δισ. κυβικών μέτρων καθιστά τον αγωγό υποκατάστατο του Nord Stream 1, που παλαιότερα ήταν ο μεγαλύτερος αγωγός φυσικού αερίου προς την Ευρώπη. Αν η Κίνα θέλει τόσο μεγάλο όγκο ρωσικού φυσικού αερίου είναι άλλο ζήτημα.
Και είναι από τους παράγοντες που έχουν καθυστερήσει το έργο. Η Ρωσία ήθελε να πουλήσει μεγαλύτερη ποσότητα φυσικού αερίου από όση η Κίνα ήταν διατεθειμένη να αγοράσει. Το άλλο θέμα ήταν η τιμή: η Κίνα ήθελε να αγοράζει στα επίπεδα της επιδοτούμενης εγχώριας τιμής στη Ρωσία, ενώ η Gazprom, η ρωσική κρατική εταιρεία φυσικού αερίου, ήθελε να πουλήσει στις τιμές Ασίας, που συνήθως είναι διπλάσιες. Δεν είναι σαφές πώς θα επιλυθούν αυτά τα προβλήματα. Αυτό δεν σημαίνει, όμως, ότι δεν θα επιλυθούν.
Άλλος παράγοντας είναι η διαδρομή του αγωγού, η οποία διέρχεται από το κέντρο της Μογγολίας. Η κυβέρνηση της Μογγολίας έχει υποστηρίξει σταθερά το έργο, και ο πρόεδρος της, Kurelsukh Ukhnaa, επιβεβαίωσε αυτήν τη θέση στην πρόσφατη τριμερή συνάντηση στο Πεκίνο με τον Σι και τον Πούτιν. Η Μογγολία θα επωφεληθεί τόσο από τα τέλη διαμετακόμισης όσο και από την πιθανή προμήθεια φυσικού αερίου για τις δικές της ενεργειακές ανάγκες και την οικονομική της ανάπτυξη, η οποία σήμερα εξαρτάται -σε υπερβολικό βαθμό- από τον άνθρακα που παράγει. Ταυτόχρονα, όμως, η Μογγολία κινδυνεύει να βρεθεί "στριμωγμένη" ανάμεσα στα συμφέροντα των δύο μεγάλων δυνάμεων.
Καθοριστικός παράγοντας η ίδια η Κίνα
Η Ρωσία μοιάζει να έχει αποκτήσει ισχυρό πλεονέκτημα με τη νέα συμφωνία. Η αλήθεια είναι όμως ότι η Κίνα είναι περισσότερο ωφελημένη. Κυρίως γιατί έχει πολλούς ακόμη προμηθευτές και επομένως περισσότερες επιλογές. Αυτό σημαίνει διαχείριση κινδύνου: η Ρωσία εξαρτάται από την Κίνα για περίπου το 50% των εξαγωγών πετρελαίου της, ενώ αυτές αποτελούν μόλις το 17,5% των κινεζικών εισαγωγών.
Η Κίνα μπορεί να έχει και άλλον έναν άσσο στο μανίκι της. Το 60% των συνολικών αναγκών της σε φυσικό αέριο καλύπτεται από την εγχώρια παραγωγή, η οποία αυξάνεται ραγδαία από το 2017. Αν και μεγάλο μέρος προέρχεται από συμβατικές γεωτρήσεις, η Κίνα έχει θέσει ως κεντρικό ενεργειακό της στόχο την ανάπτυξη των τεράστιων μη συμβατικών πηγών της: όπως το σχιστολιθικό αέριο και το μεθάνιο από κοιτάσματα άνθρακα. Μέχρι το τέλος 2025, η παραγωγή από αυτές τις πηγές θα ξεπεράσουν τη συμβατική παραγωγή της Κίνας και θα συνεχίσουν να αυξάνονται ως κυρίαρχη πηγή ενέργειας.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις, η Κίνα διαθέτει τους μεγαλύτερους πόρους σχιστολιθικού φυσικού αερίου από οποιαδήποτε άλλη χώρα, ακόμη και από τις ΗΠΑ. Αν και η εκμετάλλευσή τους έχει αποδειχθεί δύσκολη, εντούτοις έχει σημειωθεί σημαντική πρόοδος, όπως δείχνουν οι μεγάλες νέες ανακαλύψεις.
Οι μη συμβατικές πηγές έχουν διατηρήσει τις εισαγωγές της Κίνας σε χαμηλά επίπεδα. Ο ρυθμός ανάπτυξή τους ήταν πιο γρήγορος από τη συνολική κατανάλωση, γεγονός που υποδηλώνει ότι θα μπορούσαν να αντικαταστήσουν ένα μέρος του εισαγόμενου φυσικού αερίου στο μέλλον. Κι αυτό είναι το σχέδιο. Όπως έχει τονίσει επανειλημμένα το Πεκίνο, θεμελιώδης στόχος είναι να καταστεί η χώρα όσο το δυνατόν πιο αυτάρκης σε πόρους και τεχνολογία.
Προς το παρόν, η νέα συμφωνία Ρωσίας - Κίνας για τον Power of Siberia 2 θα αλλάξει σημαντικά τη γεωπολιτική του φυσικού αερίου. Η Κίνα μπαίνει σε θέση οδηγού στην παγκόσμια αγορά του LNG και ασκεί πίεση στις αμερικανικές εταιρείες.
Η Κίνα είναι πρόθυμη να συνεχίσει να στηρίζει τη Ρωσία στον πόλεμο κατά της Ουκρανίας. Ο Σι, όπως και ο Πούτιν, θα αντισταθεί σε οποιεσδήποτε πρόσθετες κυρώσεις ή άλλα μέτρα που θα αποσκοπούν να περιορίσουν την πρόσβαση της Κίνας στους απαραίτητους ενεργειακούς πόρους.
