Του Κώστα Ράπτη
Εκ πρώτης όψεως, ο Ταγίπ Ερντογάν διοργάνωσε χθες Σάββατο, στον χώρο του πρώην αεροδρομίου Ατατούρκ της Κωνσταντινούπολης, μια ογκώδη συγκέντρωση, με τον ίδιο ως πρωταγωνιστή, προκειμένου να διατρανώσει την αλληλεγγύη της Τουρκίας προς τους Παλαιστίνιους και να εξαπολύσει μύδρους κατά του Ισραήλ. Σε ένα δεύτερο επίπεδο όμως, ενδεχομένως για τον ίδιο πολύ πιο σημαντικό, αυτό που θέλησε να διατρανώσει είναι το όραμα μιας αυτοκρατορικής Τουρκίας, ενώ πραγματικός αποδέκτης των βολών του δεν ήταν παρά ο Κεμάλ Ατατούρκ. Αυτός δηλαδή ο οποίος σαν σήμερα πριν από εκατό ακριβώς χρόνια, στις 29 Οκτωβρίου 1923, προχώρησε στην ίδρυση της Τουρκικής Δημοκρατίας.
Η συγκέντρωση του Σαββάτου ήταν προγραμματισμένη έτσι, ώστε να επισκιάσει την εθνική επέτειο της Κυριακής, για την οποία οι προβλεπόμενες επίσημες εκδηλώσεις με επίκεντρο την Άγκυρα και το μνημείο του Anitkabir (το μαυσωλείο του Ατατούρκ) είναι ασφαλώς πολύ πιο χαμηλών τόνων από την καλά τηλεσκηνοθετημένη συνάθροιση σχεδόν δύο εκατομμυρίων ανθρώπων στις ακτές της Προποντίδας.
Η ομιλία του Ερντογάν προκάλεσε ήδη την ανάκληση του Ισραηλινού πρεσβευτή, προτού συμπληρωθεί χρόνος από την τοποθέτησή του, σε τερματισμό τότε μιας πολυετούς διπλωματικής κρίσης.
Η ταχεία εναλλαγή συμμαχιών, ο προσανατολισμός στο άμεσο βραχυπρόθεσμο όφελος και οι αιφνιδιαστικές πρωτοβουλίες (με το βλέμμα πάντοτε στραμμένο και στην εγχώρια σκηνή, ακόμη και αν αφορούν τη διεθνή) αποτελούν βέβαια την "υπογραφή” του ισχυρού άνδρα της Άγκυρας. Όμως το εντυπωσιακό στην περίπτωση του Ερντογάν είναι αυτός ο ξέφρενος τακτικισμός πάντοτε συνδυάζεται με ένα "οραματικό” στοιχείο, που αναφέρεται στην ιστορική και γεωγραφική "μεγάλη εικόνα”.
Έτσι και στην συγκέντρωση για την Γάζα. Αξιοποιώντας το παιχνίδι των αμφισημιών, όπου η προβολή της ανθρωπιστικής ευαισθησίας διαπλέκεται με τον μεγαλοϊδεατισμό, ο Ερντογάν διακήρυξε: "υποστηρίζουμε τη Γάζα, όπως κάναμε στο παρελθόν για τη Θράκη, τα Βαλκάνια, τον Καύκασο, κάθε πόντο των ακτών της ανατολικής Μεσογείου, την Κεντρική Ασία, την Νότια Ασία, όλη την Αφρική, οπουδήποτε, εν ολίγοις φθάνουν οι ορίζοντές μας”.
Και αν η Γάζα σήμερα φαντάζει μακρινή, πρόσθεσε, πριν από εκατό χρόνια δεν ήταν για το τουρκικό έθνος κάτι διαφορετικό από τα Άδανα, όπως η Αδριανούπολη δεν ήταν κάτι διαφορετικό από τα Σκόπια, το Κιρκλάρελι από τη Θεσσαλονίκη, το Μάρντιν από τη Μοσούλη, το Γκαζίαντεπ από το Χαλέπι. Στη λίστα των πεσόντων της Μάχης του Τσανάκαλε κατά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο, η Γάζα ξεπερνά, με 53 νεκρούς, πολλές από τις πόλεις που βρίσκονται σήμερα εντός των τουρκικών συνόρων.
Η δε δέσμευση "να μην επιτρέψουμε άλλες Γάζες να συμβούν” θεμελιώνεται στη μνήμη των εκατομμυρίων Τούρκων που εγκατέλειψαν τις εστίες τους και κατέφυγαν στην Ανατολία στο πλαίσιο της διάλυσης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Μιας διάλυσης, την οποία απεργάσθηκε η Δύση, παρά τις περί του αντιθέτου προσπάθειες του Σουλτάνου Αμπντουλχαμίτ (αντιπάλου προτύπου των νυν κυβερνώντων προς τον Ατατούρκ), όπως δεν έπαψε να κάνει ποτέ έκτοτε. Διότι, κατά τον Ερντογάν, "κανένα περιστατικό, καμία κρίση, καμία συμμαχία στα νότια, τα βόρεια, τα ανατολικά και τα δυτικά της χώρας μας ή και ακόμη παραπέρα δεν είναι ανεξάρτητη από τις πλεκτάνες κατά της Τουρκίας”. "Αντιμετωπίζουμε” πρόσθεσε "τις σύγχρονες εκδοχές αυτών που προσπάθησαν να καταστρέψουν το έθνος μας κινητοποιώντας τους Αρμένιους στην ανατολική και νοτιοανατολική Μικρά Ασία και τους Έλληνες στην περιοχή του Αιγαίου, του Μαρμαρά και της Μαύρης Θάλασσας. Αντιμετωπίζουμε τα ανολοκλήρωτα σχέδια αυτών που μας περικόπτουν πολιτικά, γεωγραφικά οικονομικά, κοινωνικά και οικονομικά εδώ και δύο αιώνες”. Η αναφορά στις "τρομοκρατικές οργανώσεις” του ΡΚΚ, του YPG και του δικτύου Γκιουλέν ακολούθησε με τον πλέον φυσικό τρόπο.
Με άλλα λόγια, η "αλληλεγγύη” προς τους απειλούμενους με εθνοκάθαρση Παλαιστίνιους, συνδυάζεται κατά απολύτως ερντογανικό τρόπο με την ανάκληση της εθνοκάθαρσης άλλων "προδοτικών μειονοτήτων” και ο αγώνας όσων αντιμετωπίζουν την ισραηλινή κατοχή υποτάσσεται σε ένα σχέδιο όχι εθνικοαπελευθερωτικό, αλλά αυτοκρατορικό, γύρω από την τουρκική ισχύ. Ασφαλώς το σχέδιο αυτό προϋποθέτει μιαν ορισμένη αντιοστροφή της κεμαλικής εκκοσμίκευσης, η οποία απομακρύνοντας από το προσκήνιο τον συνεκτικό δεσμό της μουσουλμανικής πίστης, άνοιξε τον δρόμο για τις εθνικές διαιρέσεις (με τους Άραβες, αλλά και με τους Κούρδους εντός των σημερινών συνόρων).
Το ότι οι αιτιάσεις του Ερντογάν για τα διπλά μέτρα και σταθμά της Δύσης είναι μία προς μία αληθείς, δεν σημαίνει ότι ο ίδιος είναι ο καταλληλότερος για να σηκώσει τη σημαία της διεθνούς νομιμότητας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Αλλά ο πιο ενδιαφέρον υπαινιγμός του Ερντογάν αφορά τους Ισραηλινούς – διότι το αυτοκρατορικό του όραμα περιλαμβάνει και αυτούς! Όπως είχε πεί και κατά την ομιλία του στην κοινοβουλευτική του ομάδα την Τετάρτη, οι μεγάλοι δυτικοί προστάτες του αντιμετωπίζουν το Ισραήλ ως αναλώσιμο. "Όταν το δικό τους σπίτι αρχίσει να καίγεται, οι Δυτικοί στους οποίους στηρίζονται [οι Ισραηλινοί] θα τα μαζέψουν και θα φύγουν και το Ισραήλ θα μείνει μόνο του σε αυτή τη γεωγραφική περιοχή με αυτούς που καταπίεζε επί 75 χρόνια και με τους αδελφούς τους. Η Τουρκία, όπως και πριν από 500 χρόνια [με την υποδοχή των καταδιωκόμενων Σεφαραδιτών στην Οθωμανική Αυτοκρατορία] θα αποτελέσει την ελπίδα αυτών των ανθρώπων, όπως και κάθε καταπιεσμένου”. Ο Ερντογάν ούτε λίγο ούτε πολύ παρεμβάλλεται ως υποψήφιος προστάτης του εβραϊκού στοιχείου στην άλλοτε οθωμανική Παλαιστίνη, μόλις πιστοποιηθεί η έξοδος της Αμερικής από την περιοχή και το μη βιώσιμο του ισραηλινού κράτους....
