Του David Hambling
Λίγοι ηγέτες θα συνέχιζαν έναν πόλεμο που έχει στοιχίσει περίπου 1 εκατ. θύματα και που η ολοκληρωτική επικράτηση μοιάζει απίθανη. Ο Πούτιν μπορεί να συμφωνήσει σε μια εκεχειρία, για να σταματήσουν και οι μεγάλες ζημιές στις ρωσικές εγκαταστάσεις πετρελαίου και φυσικού αερίου, όμως ο αιματηρός πόλεμος στο έδαφος ενδέχεται να συνεχιστεί.
Αν και η Ρωσία υφίσταται 1.000 απώλειες ημερησίως σε ανθρώπινο δυναμική, η στυγνή μαθηματική λογική μπορεί να οδηγήσει τον Πούτιν στο να αποδεχτεί αυτές τις απώλειες και να δει το αποτέλεσμα ως νίκη, επειδή το ανθρώπινο δράμα δεν έχει σημαίνουσα βαρύτητα στους υπολογισμούς του.
Η Ρωσία προχωρά επί του πεδίου, αλλά με αργό ρυθμό και τεράστιο κόστος. Τον Ιούνιο, κέρδισε περίπου 190 τετραγωνικά μίλια ή λιγότερο από το 0,1% του ουκρανικού εδάφους.
Όπως σημείωσε πρόσφατα ο Michael Kofman μετά από ένα ταξίδι στην Ουκρανία, οι μαζικές επιθέσεις με θωρακισμένα οχήματα είναι εξαιρετικά σπάνιες. Η επιτήρηση με drones σημαίνει ότι κάθε κίνηση εντοπίζεται χιλιόμετρα πριν φτάσει στην πρώτη γραμμή, και μια μαζική επίθεση με FPV drones πλήττει κάθε ρωσική ομάδα επίθεσης πολύ πριν μπει στο οπτικό πεδίο των ουκρανικών δυνάμεων.
Αντ' αυτού, οι ρωσικές επιθέσεις συνίστανται σε προσπάθειες διείσδυσης στις ελαφρώς φυλασσόμενες ουκρανικές γραμμές. Οι ρωσικές δυνάμεις προχωρούν κρυφά ή γρήγορα με τα πόδια, προσπαθώντας να αποφύγουν τα FPV drones.
"Οι ρωσικές επιθέσεις πραγματοποιούνται μερικές φορές από ομάδες 4-6 ατόμων, αλλά σε πολλές περιπτώσεις έχουν μειωθεί σε πολυάριθμες ομάδες 2-3 ατόμων που προσπαθούν να διεισδύσουν στις ουκρανικές θέσεις", σημειώνει ο Kaufman. "Το ρωσικό Πεζικό επιδιώκει να προχωρήσει όσο το δυνατόν πιο βαθιά από τα σύνορα της Ουκρανίας και να οχυρωθεί εκεί. Αν και πολλοί στρατιώτες χάνονται, ορισμένοι περνάνε και οχυρώνονται περιμένοντας ενισχύσεις. Το ίδιο μπορεί να ειπωθεί και για τις επιθέσεις με μοτοσικλέτες. Οι περισσότερες αποτυγχάνουν, όχι όλες, και έτσι σημειώνονται μικρές και συχνές προωθήσεις".
Σύμφωνα με ορισμένες αναφορές, οι απώλειες στρατιωτών ανάγονται σε "παράσημο" υπερηφάνειας για τους Ρώσους διοικητές, οι οποίοι καυχιούνται για τον αριθμό των στρατιωτών που έχασαν για να προωθηθούν σε μια θέση – "Σκότωσα πέντε μονάδες Storm για να καταλάβω αυτό το χωριό" είναι μια τυπική στάση σύμφωνα με Ρώσους bloggers.
Τα ποσοστά απωλειών άνω του 80% μεταξύ των μονάδων επίθεσης είναι, σύμφωνα με αναφορές, συνηθισμένα, με τους τραυματίες επιζώντες να αναγκάζονται να συμμετάσχουν στην επόμενη επίθεση, ακόμη και με πατερίτσες. Τεχνικοί ειδικοί και άλλοι στρατιώτες επιστρατεύονται σε μονάδες επίθεσης. Όλο το πλήρωμα του μοναδικού αεροπλανοφόρου της Ρωσίας, του Admiral Kuznetsov, στάλθηκε στην ξηρά, αναδιοργανώθηκε ως μονάδα πεζοναυτών και αναπτύχθηκε στον τομέα Pokrovsk το 2024.
Οι απώλειες της Ουκρανίας είναι άγνωστες, αλλά πιθανότατα μικρότερες. Οι αμυνόμενες δυνάμεις συνήθως χάνουν ένα μικρό μέρος των επιτιθέμενων. Πολύ λίγοι Ουκρανοί στρατιώτες έρχονται πλέον σε επαφή με τον εχθρό, καθώς τα drones συμμετέχουν όλο και περισσότερο στις μάχες.
Όμως, όσο η πολεμική μηχανή της Ρωσίας τροφοδοτείται με νέα σώματα, μπορεί να συνεχίσει να προχωρά. Σύμφωνα με το Institute for the Study of War, το 2024 κάθε τετραγωνικό μίλι που κέρδισε η Ρωσία τής στοίχισε περίπου 150 θύματα. Για την περίοδο μέχρι τα μέσα του 2025, ο αναπληρωτής επικεφαλής του Προεδρικού Γραφείου της Ουκρανίας, Pavlo Palisa, έδωσε τον αριθμό των 432 θυμάτων ανά τετραγωνικό μίλι.
Το ουκρανικό έδαφος αποδεικνύεται "ακριβό", αλλά ο Πούτιν θέλει να το "αγοράσει" επειδή μπορεί.
Οι αριθμοί των θυμάτων σε αυτή την κλίμακα φαντάζουν αδιανόητοι για τα δυτικά κράτη, αλλά στη Ρωσία λίγοι φαίνεται να ανησυχούν για το μέγεθος των απωλειών – στον βαθμό που τις γνωρίζουν.
"Πολλοί άνθρωποι στην πραγματικότητα δεν γνωρίζουν τη φύση και την κλίμακα των απωλειών", μου είπε ο Samuel Bendett, εμπειρογνώμονας στα ρωσικά θέματα και σύμβουλος των think tanks CNAS και CSIS. "Η επίσημη προπαγάνδα και όλα τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όπως το φιλοκρεμλινικό Telegram, δηλώνουν ότι οι θυσίες είναι απαραίτητες".
Η Ρωσία είναι περήφανη για τα πολλά και μεγάλα νεκροταφεία που τιμούν τους περισσότερους από 20 εκατομμύρια Σοβιετικούς που έχασαν τη ζωή τους στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο πόλεμος στη Ρωσία συνδέεται με τη θυσία για την πατρίδα, ο θάνατος του ατόμου σηματοδοτεί τη δόξα για το κοινό καλό. Ο Πούτιν τόνισε ακριβώς αυτό το σημείο σε μια συνάντησή του με τη μητέρα ενός νεκρού στρατιώτη το 2022, που μεταδόθηκε τηλεοπτικά.
"Κάποιοι άνθρωποι πεθαίνουν σε τροχαία ατυχήματα, άλλοι από το αλκοόλ – όταν πεθαίνουν, δεν είναι σαφές πώς. Αλλά ο γιος σας έζησε, καταλαβαίνετε; Εκπλήρωσε τον σκοπό του", είπε ο Πούτιν στη μητέρα.
Δημόσια κατακραυγή δεν υπάρχει κυρίως γιατί οι άνδρες που σκοτώνονται δεν είναι νεαροί στρατιώτες (γνωστοί ως "Mobiks"), αλλά συμβασιούχοι στρατιώτες ("Kontraktniki") που κατατάσσονται εθελοντικά για συγκεκριμένη διάρκεια. Οι Mobiks, που αποτελούν περίπου το 25% του στρατού, παραμένουν στα μετόπισθεν, ενώ οι Kontraktniki πηγαίνουν στο μέτωπο.
Για Ρωσία, τα χρήματα που δίνονται είναι συγκλονιστικά. Μια περιοχή προσφέρει 1 εκατ. ρούβλια (περίπου 12.000 δολάρια), ενώ η κυβέρνηση προσθέτει άλλα 400.000 ρούβλια (περίπου 5.000 δολάρια) στους νέους στρατιώτες. Σε ορισμένες από τις φτωχότερες περιοχές της Ρωσίας, όπως ο Καύκασος, ο μέσος μηνιαίος μισθός είναι μόλις 35.000 ρούβλια (400 δολάρια). Το να κατατάσσεσαι στον στρατό είναι σαν να κερδίζεις σε τηλεπαιχνίδι – παίρνεις τον μισθό αρκετών ετών σε ένα εφάπαξ ποσό και θεωρείσαι και ένα είδος ήρωα για την πατρίδα. Και αν ο νεοσύλλεκτος σκοτωθεί, η οικογένειά του λαμβάνει μια πλουσιοπάροχη αποζημίωση - τουλάχιστον θεωρητικά.
"Πολλοί άνδρες που δεν ανήκουν σε 'προνομιούχες κατηγορίες' το βλέπουν ως μια ευκαιρία να κερδίσουν χρήματα και να κάνουν κάτι πραγματικά σπουδαίο στην άθλια ζωή τους", επισημαίνει ο αναλυτής Kirill Shamiev σε ένα thread στο Twitter σχολιάζοντας τη ρωσική κοινή γνώμη.
Οι νεοσύλλεκτοι προέρχονται συνήθως από υποβαθμισμένες περιοχές και, καθώς η οικονομία της Ρωσίας διαλύεται αργά-αργά, το "χρυσωρυχείο" του στρατού μοιάζει όλο και πιο ελκυστικό.
Η Ρωσία δεν αναζητά στρατιώτες υψηλής ποιότητας. Επομένως γίνεται δεκτός οποιοσδήποτε. Μια έκθεση της RBC για την πόλη της Μορντόβια περιγράφει πώς οι στρατολόγοι επισκέπτονται καταφύγια αστέγων αναζητώντας νεοσύλλεκτους, ανεξάρτητα από την ψυχική τους κατάσταση ή το αν είναι τοξικομανείς ή αλκοολικοί: "Σε όποιον δείχνουν έστω και ελάχιστο ενδιαφέρον, αμέσως προσφέρεται να υπογράψει σύμβαση για να καταταγεί".
Στα πρώτα χρόνια του πολέμου, η Ρωσία στρατολόγησε χιλιάδες κατάδικους απευθείας από τις φυλακές στο πλαίσιο ενός ειδικού προγράμματος, καθώς και μισθοφόρους όπως η Ομάδα Wagner, οι οποίοι υπέστησαν δυσανάλογες απώλειες επειδή ήταν αναλώσιμοι χωρίς να επηρεάζουν την κοινή γνώμη. Αυτές οι πηγές έχουν στερέψει, έτσι η Ρωσία μπορεί πλέον να βασίζεται σε στρατιώτες από τη Βόρεια Κορέα, οι οποίοι ρίχνονται στις πιο σφοδρές μάχες και υφίστανται υψηλό ποσοστό απωλειών.
Ωστόσο, η πλειονότητα αυτών που ρίχνονται στη φωτιά του πολέμου είναι οι Kontraktniki. Η Ρωσία τους στρατολογεί και τους χάνει με ρυθμό περίπου 30.000 τον μήνα. Μια χώρα 140 εκατομμυρίων κατοίκων μπορεί να αντέξει απώλειες με αυτόν τον ρυθμό για σημαντικό χρονικό διάστημα. Και όσο θεωρούνται πατριώτες εθελοντές που πεθαίνουν για έναν στόχο –"εκπληρώνοντας τον σκοπό τους", όπως λέει ο Πούτιν– δεν υπάρχει δημόσια κατακραυγή.
Από τη σκοπιά του Πούτιν, αυτή η αργή, επίπονη προέλαση είναι μια στρατηγική που οδηγεί στη νίκη. Κερδίζει έδαφος και υπολογίζει ότι η Ουκρανία θα αντιμετωπίσει πολιτική κρίση τους επόμενους μήνες. Εάν μια επικείμενη εκεχειρία εδραιώσει την υφιστάμενη κατάσταση επί του εδάφους, αυτό σημαίνει πως κάθε μέρα μάχης είναι μια μέρα προόδου.
