Της Ελευθερίας Πιπεροπούλου
Σε μια περίοδο όπου η τεχνητή νοημοσύνη εξελίσσεται σε κρίσιμο παράγοντα ανταγωνιστικότητας, η Φινλανδία αναδεικνύεται σε κεντρικό πυλώνα της ευρωπαϊκής στρατηγικής για προηγμένες υποδομές AI. Στην καρδιά αυτής της προσπάθειας βρίσκεται ο υπερυπολογιστής LUMI, αλλά και το LUMI AI Factory, το οποίο έρχεται να επιταχύνει την ανάπτυξη και υιοθέτηση εφαρμογών τεχνητής νοημοσύνης σε πανευρωπαϊκό επίπεδο.
Σημειώνεται ότι όπως και το ελληνικό "Pharos", έτσι και το φινλανδικό LUMI AI Factory είναι μεταξύ των πρώτων εργοστασίων Τεχνητής Νοημοσύνης που κατασκευάζονται στην Ευρώπη, στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πρωτοβουλίας AI Factories της Κοινής Επιχείρησης για την Ευρωπαϊκή Υπολογιστική Υψηλών Επιδόσεων (EuroHPC Joint Undertaking).
Η πρωτοβουλία αυτή σηματοδοτεί μια στρατηγική κίνηση για την προώθηση της τεχνητής νοημοσύνης στην Ευρώπη, παρέχοντας τις απαραίτητες υποδομές και υπηρεσίες για την υποστήριξη ερευνητών, επιχειρήσεων και φορέων καινοτομίας.
Από τον υπερυπολογιστή LUMI στο LUMI AI Factory
Στο επίκεντρο της φινλανδικής προσέγγισης βρίσκεται ο υπερυπολογιστής LUMI, που λειτουργεί στο data center της CSC – IT Center for Science στο Kajaani, 600 χιλιόμετρα βόρεια του Ελσίνκι. Το κέντρο αυτό δημιουργήθηκε το 2012 για τις ανάγκες της εθνικής πλατφόρμας υπολογιστών της Φινλανδίας, ενώ το 2020 ξεκίνησε η κατασκευή της υποδομής για τον LUMI, ο οποίος τέθηκε σε λειτουργία το 2021.
Το σύστημα δημιουργήθηκε από μια κοινοπραξία 11 χωρών σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Η κυβέρνηση της Φινλανδίας πραγματοποίησε τη μεγαλύτερη επένδυση (50 εκατ. ευρώ), ενώ οι υπόλοιπες χώρες συνέβαλαν συνολικά με άλλα 50 εκατ. ευρώ και η Επιτροπή με 100 εκατ. ευρώ. Το συνολικό κόστος ιδιοκτησίας ανήλθε σε περίπου 200 εκατ. ευρώ.
Πάνω σε αυτό το ισχυρό υπόβαθρο αναπτύσσεται το LUMI AI Factory, ένα νέο consortium χωρών — Δανίας, Νορβηγίας, Τσεχίας, Πολωνίας, Εσθονίας και Φινλανδίας — το οποίο χρηματοδοτείται επίσης από τις συμμετέχουσες χώρες και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Η χρηματοδότηση για το νέο σύστημα φτάνει τα 612 εκατ. ευρώ.
Κάθε ευρώ στην CSC αποδίδει έως 37
Στο πλαίσιο της ελληνικής αποστολής της Endeavor Greece στο Ελσίνκι για το Slush, επενδυτές, ερευνητές και κυβερνητικά στελέχη επισκέφθηκαν τις εγκαταστάσεις της CSC για να γνωρίσουν από κοντά το φινλανδικό μοντέλο.
Η Tiina Kupila-Rantala, Vice Managing Director της CSC, τόνισε ότι η εγκατάσταση στο Kajaani λειτουργεί αποκλειστικά με ανανεώσιμη ενέργεια, ενώ η πλεονάζουσα θερμότητα αξιοποιείται για τη θέρμανση κατοικιών. Σύμφωνα με την ίδια,
"κάθε ευρώ που επενδύεται στις υπηρεσίες της CSC επιστρέφει στην κοινωνία 25 έως 37 ευρώ”.
Η συνεργασία Ελλάδας–Φινλανδίας
Η συνεργασία της Φινλανδίας με την Ελλάδα πλέον ενισχύεται ακόμη περισσότερο μέσω των AI Factories. Υπάρχουν ήδη πολυετείς κοινές δράσεις με το Εθνικό Δίκτυο Υποδομών Τεχνολογίας και Έρευνας (ΕΔΥΤΕ Α.Ε. – GRNET) και το Ερευνητικό Κέντρο "Αθηνά", σε έργα όπως το ευρωπαϊκό δίκτυο δεδομένων EUDAT και υπηρεσίες HPC και cloud.
Στο πλαίσιο της επίσκεψης της ελληνικής αποστολής της Endeavor Greece, ο υφυπουργός Ανάπτυξης, αρμόδιος για την Έρευνα και την Καινοτομία, Σταύρος Καλαφάτης, τόνισε τη σημασία της συνεργασίας Ελλάδας–Φινλανδίας. Όπως επεσήμανε: "Στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια προσπαθούμε να δημιουργήσουμε ένα παραγωγικό οικοσύστημα. Η στρατηγική επιλογή της κυβέρνησης και του πρωθυπουργού είναι να επενδύσουμε σε νέες τεχνολογίες και να συμμετέχουμε ενεργά στον κόσμο που έρχεται. Δεν θέλουμε να είμαστε απλοί ακόλουθοι, αλλά ηγέτες σε αυτή τη νέα εποχή. Πιστεύουμε ακράδαντα ότι μόνο μέσα από τη συνεργασία μπορούμε να εξασφαλίσουμε έναν ασφαλή και παραγωγικό νέο κόσμο”.
Ο Δρ. Βαγγέλης Καρκαλέτσης, Διευθυντής και πρόεδρος Δ.Σ. του ΕΚΕΦΕ "Δημόκριτος” , αναφέρθηκε στη συνεχιζόμενη συνεργασία με τη CSC, η οποία αφορά διάφορα έργα, ανάμεσά τους και την ευρωπαϊκή πλατφόρμα AI-on-Demand: "Τώρα έχουμε πολλά να κάνουμε μαζί, μεταξύ του ελληνικού AI factory, Pharos, και του φινλανδικού AI factory. Μοιραζόμαστε τομείς όπως η υγεία, και πιστεύω ότι υπάρχουν εξαιρετικές ευκαιρίες για συνεργασία”.
Σε λειτουργία το AI factory
Οι πρώτες υπηρεσίες του LUMI AI Factory έχουν τεθεί σε λειτουργία από τον Μάρτιο. Οι υποδομές παρέχονται δωρεάν σε startups, μικρομεσαίες επιχειρήσεις και ακαδημαϊκούς, προσφέροντας τρία επίπεδα πακέτων υπολογιστικών πόρων, υπηρεσία dataset-as-a-service, εκπαίδευση, τεχνική υποστήριξη και συμβουλευτικές υπηρεσίες. Η πλατφόρμα εξελίσσεται διαρκώς, δίνοντας πρόσβαση σε δεδομένα που είναι συχνά δύσκολα διαθέσιμα σε ερευνητές και επιχειρήσεις.
Ο Per Öster, Director του CSC Advanced Computing Facility, εξήγησε στο Capital.gr ότι οι μεγαλύτερες προκλήσεις του LUMI δεν αφορούν την υπολογιστική ισχύ — που βρίσκεται "υπό πλήρη έλεγχο” — αλλά τη δημιουργία ουσιαστικών σχέσεων με τις ΜμΕ και τη βιομηχανία. "Το κρίσιμο είναι να κατανοήσουμε τις πραγματικές ανάγκες των επιχειρήσεων και να μεταφέρουμε τεχνογνωσία και δεξιότητες ώστε να αναβαθμίσουν τις δραστηριότητές τους”, ανέφερε χαρακτηριστικά.
Σε ό,τι αφορά το ταλέντο, σημείωσε ότι η Φινλανδία δεν αντιμετωπίζει έλλειψη εξειδικευμένου ανθρώπινου δυναμικού, χάρη στις συνεργασίες με πανεπιστήμια και τα ενεργά προγράμματα πρακτικής άσκησης σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Σύμφωνα με τον Öster, η Φινλανδία ήταν από τις πρώτες χώρες που ξεκίνησαν τη λειτουργία AI factory, μαζί με άλλες, όπως η Ισπανία και το Λουξεμβούργο.
Ο "ανταγωνισμός” με τις ΗΠΑ
Σε ερώτηση για το αν η Ευρώπη μπορεί να ανταγωνιστεί τις ΗΠΑ και την Κίνα στην τεχνητή νοημοσύνη, ο Öster επισήμανε ότι, παρά την προβολή των chatbots και των μαζικών εφαρμογών στην επικαιρότητα, η πραγματική αξία για τη βιομηχανία προκύπτει από τη χρήση δεδομένων και εξειδικευμένης γνώσης για τη βελτίωση προϊόντων. Στο σημείο αυτό, η Ευρώπη διαθέτει ισχυρή τεχνογνωσία, εμπειρία και υπολογιστική ικανότητα για να υποστηρίξει ουσιαστικές εφαρμογές AI στην πραγματική οικονομία.
Ο ίδιος τόνισε ότι η Ευρώπη έχει ισχυρές διεθνείς συνεργασίες με κορυφαία ιδρύματα των ΗΠΑ, της Ιαπωνίας και της Νότιας Κορέας, ώστε να εντοπίζει τις τεχνολογίες AI που θα έχουν πραγματική βιομηχανική και κοινωνική αξία.
