H ελληνική αγορά ακινήτων κατάφερε -παρά τις πολλές προκλήσεις που είχαν αντίκτυπο στις διεθνείς επιχειρήσεις και στην ευρωπαϊκή αγορά ακινήτων- όχι μόνο να παραμείνει σχετικά σταθερή αλλά και να καταγράψει άνοδο σε σχέση με το 2021, δήλωσε η Ana Penelopi Vukovic, CEO της AVTB Europe. Η εικόνα και το προφίλ της Ελλάδας έχουν αλλάξει, συμπληρώνει η ίδια, υπογραμμίζοντας πως η χώρα έχει επιτέλους συμπεριληφθεί ανάμεσα στους ασφαλείς επενδυτικούς προορισμούς.
- Παρά τις δυσμενείς διεθνείς συνθήκες, η ελληνική αγορά ακινήτων διατηρεί τη δυναμική της. Κατά τη γνώμη σας, ποιοι είναι οι λόγοι που διατηρούν την ελληνική αγορά ακινήτων σε εγρήγορση; Ποιες είναι οι προσδοκίες σας για την ελληνική αγορά ακινήτων το 2023;
Το 2022 ήταν πράγματι μια ταραγμένη χρονιά, με πολλές επιχειρηματικές προκλήσεις, οι οποίες είχαν διακριτό αντίκτυπο σε παγκόσμιο επίπεδο, τόσο στις επιχειρήσεις όσο και στην ευρωπαϊκή αγορά ακινήτων εν γένει. Η ελληνική αγορά ακινήτων κατάφερε παρόλα αυτά, όχι μόνο να παραμείνει σταθερή αλλά και να καταγράψει άνοδο σε σχέση με το 2021. Πιστεύω ότι η εικόνα και το προφίλ της χώρας έχουν αλλάξει. Μέσα από την επιτυχημένη οικονομική πορεία των τελευταίων ετών καθώς και τις άμεσες ξένες επενδύσεις που πραγματοποιήθηκαν στη χώρα, η Ελλάδα έχει επιτέλους συμπεριληφθεί ανάμεσα στους ασφαλείς επενδυτικούς προορισμούς, σε παγκόσμιο επίπεδο. Ο τουρισμός αποτελεί και θα συνεχίσει να αποτελεί βασικό παράγοντα για την οικονομική ανάκαμψη και τις επενδυτικές ευκαιρίες στην Ελλάδα, ενισχυμένος από τις σύγχρονες κοινωνικοοικονομικές μεταρρυθμίσεις και τα μεγάλα έργα υποδομής. Η θετική στάση των επενδυτών δικαιολογείται ακόμη περισσότερο αν ληφθεί υπόψιν ότι η Ελλάδα είναι μια αναπτυσσόμενη αγορά, με ταχείς ρυθμούς και προοπτικές ανάπτυξης σε πολλούς τομείς, ιδιαίτερα σε σύγκριση με τις ευκαιρίες που υπάρχουν στις Kεφαλαιαγορές ή σε άλλες αγορές με υψηλότερους ενδεδειγμένους κινδύνους.
Αναμένουμε ότι η ζήτηση και οι τιμές για τα κύρια ποιοτικά (prime) εμπορικά ακίνητα, θα συνεχίσουν να αυξάνονται το 2023. Η περιορισμένη προσφορά ποιοτικών ακινήτων για την κάλυψη της εταιρικής και αυξανόμενης επενδυτικής ζήτησης, θα οδηγήσει σε περαιτέρω αύξηση των αξιών μίσθωσης και των τιμών για τέτοιου τύπου ακίνητα. Την τελευταία δεκαετία, η περιορισμένη οικοδομική δραστηριότητα οδήγησε σε εξαιρετικά χαμηλή προσφορά prime ακινήτων. Από την άλλη πλευρά, καταγράφηκαν υψηλά επίπεδα απορρόφησης, έχοντας ως αποτέλεσμα, η ζήτηση να ξεπεράσει την προσφορά, οδηγώντας σε εξαιρετικά χαμηλά ποσοστά κενών ακινήτων και αύξηση των μισθωτικών και αγοραίων αξιών.
Εξαιρετικά ενδιαφέρον είναι το γεγονός ότι τα περισσότερα ακίνητα που κατασκευάζονται, ιδίως στον τομέα των γραφειακών χώρων και των βιομηχανικών κτιρίων που αναμένεται να παραδοθούν μεταξύ 2023 - 2024, είναι ήδη στην πλειονότητά τους προ-ενοικιασμένα.
Τέλος, αξίζει να σημειωθεί πως το υψηλό επίπεδο ενδιαφέροντος και ζήτησης από ενοικιαστές και επενδυτές για ποιοτικά ακίνητα σε συνδυασμό με την έλλειψη προσφοράς αντίστοιχων ακινήτων, θα οδηγήσει σε ελαφρά συμπίεση των αποδόσεων. Θεωρώ πως λόγω της συμπίεσης των αποδόσεων όλο και περισσότεροι επενδυτές θα στρέψουν το ενδιαφέρον τους προς υπάρχοντα ακίνητα, με υψηλές προοπτικές απόδοσης υπεραξίας.
- Ποιος είναι ο ρόλος της διαχείρισης κρίσεων κατά την τρέχουσα περίοδο σε έναν οργανισμό, ιδίως του κλάδου σας; Πόση έμφαση έχετε δώσει στην ετοιμότητα για την αντιμετώπιση κρίσεων και με ποιους τρόπους;
Το Real Estate είναι ένας δυναμικός κλάδος που επηρεάζεται από τα δημογραφικά στοιχεία, την οικονομία, καθώς και το νομικό & θεσμικό πλαίσιο. Πάντα υπάρχει κάποιου είδους "μίνι κρίση" που πρέπει να ξεπεραστεί στον κλάδο που δραστηριοποιούμαστε, οπότε η διαχείριση κρίσεων αποτελεί ένα στοιχείο που έχει ενσωματωθεί στον τρόπο που λειτουργούμε.
Ανατρέχοντας μόνο στην περασμένη δεκαετία, βιώσαμε τεράστιες αλλαγές, -από την οικονομική κρίση μέχρι την πανδημία του κορονοϊού και ωστόσο μέσα σε αυτές τις συγκυρίες καταφέραμε να αναπτυχθούμε.
Σε προσωπικό επίπεδο έχοντας δραστηριοποιηθεί και σε άλλες αγορές, εκτός Ελλάδος, απέκτησα την εμπειρία και τα εφόδια να προβλέπω την όποια επερχόμενη κρίση και τη δυνατότητα να ανταποκρίνομαι και να προσαρμόζομαι ταχύτερα στις αλλαγές. Κατά μια έννοια, δημιούργησα ένα ιστορικό προηγούμενων εμπειριών, καλών και κακών και τις χρησιμοποιώ ως case studies για κάθε νέα πρόκληση που αντιμετωπίζω.
Πιστεύω ακράδαντα, ότι η άρνηση είναι ο χειρότερος εχθρός μας. Όλα ξεκινούν από εκεί. Πρέπει να βγούμε από το comfort zone μας και να συνειδητοποιήσουμε ότι μπορούμε να μετατρέψουμε την κρίση σε ευκαιρία, αλλάζοντας νοοτροπία και αναγνωρίζοντας, ότι ενδέχεται να υπάρξουν και άλλες στιγμές αβεβαιότητας στο εγγύς μέλλον. Αντί λοιπόν να εστιάζω στο πρόβλημα, επιστρέφω στις αξίες του οργανισμού μου, στο όραμά μου και σε καινοτομίες, με σκοπό την ανάπτυξη αντί, απλά να επιβιώνω μέσα σε μία δύσκολη περίοδο. Η διαφάνεια είναι το κλειδί για τον τρόπο που επικοινωνώ με τις ομάδες μου, τους πελάτες και αποτελεί τη βάση του τρόπου με τον οποίο είναι δομημένες οι επιχειρήσεις μου. Εστιάζω καθημερινά στην εξέλιξη και στην καινοτομία, με άλλα λόγια, ο μηχανισμός διαχείρισης κρίσης μου ενσωματώνεται όχι μόνο στο μοντέλο των επιχειρήσεών μου, αλλά επεκτείνεται και ως μέρος των καινοτόμων (out of the box) υπηρεσιών που προσφέρω στους πελάτες μου.
- Ποιοι τομείς του ελληνικού κλάδου ακινήτων θα έχουν αυξημένο ενδιαφέρον και αναμένεται να προσελκύσουν την προσοχή των επενδυτών;
Επί σειρά ετών, στο επίκεντρο του επενδυτικού ενδιαφέροντος παραμένουν οι τουριστικές επενδύσεις και ιδιαίτερα ο ξενοδοχειακός κλάδος. Το 2022 οι επενδύσεις σε ξενοδοχεία κατέγραψαν ρεκόρ συναλλαγών ύψους 640 εκατ. ευρώ. Αναμένουμε ότι η τάση αυτή θα συνεχιστεί και το 2023, καθώς η Ελλάδα έχει εδραιωθεί πλέον ως δημοφιλής ανερχόμενος ξενοδοχειακός επενδυτικός προορισμός. Ήδη αρκετά projects βρίσκονται σε εξέλιξη με ξένα funds να τοποθετούνται κυρίως σε ανάπτυξη ή ανακατασκευή city hotels 4 και 5 αστέρων σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, καθώς και σε μεγάλα ξενοδοχειακά θέρετρα (resorts) σε όλη την Ελλάδα. Μέσα στους επόμενους μήνες αναμένουμε να ανακοινωθούν πολυάριθμα projects που βρίσκονται ήδη σε στάδιο σχεδιασμού και αδειοδοτήσεων.
- Κατά την άποψή σας, ποιες είναι οι δεξιότητες και οι ικανότητες που θα πρέπει να διαθέτουν τα νέα και πολλά υποσχόμενα στελέχη στο μέλλον;
Πρόκειται για μια εξαιρετική ερώτηση! Βρίσκομαι πάνω από 15 χρόνια στη θέση της Διευθύνουσας Συμβούλου σε πολυπολιτισμικά περιβάλλοντα και μέσα από τη συνεχή μου προσπάθεια βελτίωσης, διερευνώ επίμονα αυτό το ζήτημα. Σε αυτό το σημείο της καριέρας μου και μέσα από την προσωπική μου εμπειρία και ωριμότητα, πιστεύω πως δύο πράγματα είναι ζωτικής σημασίας για την εδραίωση και εξέλιξη των νέων στελεχών - οι δεξιότητες σε συνδυασμό με τα κίνητρα, αυτά πάνε πάντοτε μαζί. Πιστεύω ακράδαντα ότι κάθε δεξιότητα μπορεί να αναπτυχθεί και αυτή είναι η ομορφιά του ταξιδιού- αφοσίωση στη μάθηση και εφαρμογή της γνώσης. Ακόμη όμως πιο σημαντικό είναι το κίνητρο και το πάθος. Αν αγαπάς αυτό που κάνεις, τότε η δουλειά είναι διασκεδαστική, απολαμβάνεις τον πραγματικό και αυθεντικό σου εαυτό… και τότε είσαι ασυναγώνιστος!
