Το όραμα μιας υγειονομικής στρατηγικής που τοποθετεί την καινοτομία στο επίκεντρο της φροντίδας, εκεί όπου οι ιατρικές ανάγκες παραμένουν ανεκπλήρωτες σκιαγραφεί ο Κώστας Παπαγιάννης, Προέδρος και Διευθύνων Σύμβουλος της Novartis Ελλάδος, Κύπρου και Μάλτας και Γενικός Γραμματέας του ΣΦΕΕ.
Σε μια περίοδο ραγδαίων επιστημονικών εξελίξεων, η Novartis εστιάζει σε τομείς αιχμής όπως η ογκολογία, η νευρολογία και η καρδιολογία, με στόχο την ανακάλυψη θεραπειών που αλλάζουν τη ζωή των ασθενών, αξιοποιώντας τεχνολογίες όπως τα μικρά RNA μόρια, οι κυτταρικές και γονιδιακές θεραπείες και η τεχνητή νοημοσύνη.
Ωστόσο, η είσοδος των καινοτόμων θεραπειών στην ελληνική αγορά καθυστερεί συστηματικά, με σημαντικές επιπτώσεις για τους ασθενείς και το σύστημα υγείας. Ο κ. Παπαγιάννης υπογραμμίζει την ανάγκη μεταρρυθμίσεων, με στόχο την επιτάχυνση της πρόσβασης σε νέες θεραπείες, τη χρηματοδότηση της καινοτομίας και την αξιοποίηση των υγειονομικών δεδομένων μέσα από τον ψηφιακό μετασχηματισμό. Παράλληλα, επισημαίνει πως η υγειονομική στρατηγική του μέλλοντος απαιτεί συνεργασία, κοινωνική υπευθυνότητα και ηγεσία με όραμα – μια προσέγγιση που δεν περιορίζεται στην επιχειρηματική επιτυχία, αλλά ενσωματώνει τη φροντίδα για τον άνθρωπο και την κοινωνία.
H Novartis έχει έντονη παρουσία σε όλες σχεδόν τις θεραπευτικές κατηγορίες. Που θα εστιάσετε την έρευνα και την ανάπτυξη το επόμενο διάστημα και σε ποιες κατηγορίες αναμένουμε νέα σκευάσματα;
Στη Novartis η καινοτομία βρίσκεται στην καρδιά της αποστολής μας, με στόχο να φέρνουμε ουσιαστική αλλαγή στη ζωή των ανθρώπων εκεί όπου οι ιατρικές ανάγκες παραμένουν ανεκπλήρωτες. Η στρατηγική μας εστιάζει στην έρευνα και ανάπτυξη καινοτόμων θεραπειών σε τομείς κρίσιμης σημασίας, όπως η ογκολογία, η αιματολογία, η νευρολογία και η ανοσολογία, τα καρδιαγγειακά νοσήματα, αξιοποιώντας τεχνολογίες αιχμής — από κυτταρικές και γονιδιακές θεραπείες, μέχρι ραδιοσυνδετικές πλατφόρμες και θεραπείες βασισμένες σε μικρά παρεμβαλλόμενα μόρια RNA — με σκοπό να βελτιώσουμε την πορεία χρόνιων και σοβαρών ασθενειών και κατ’ επέκταση την ποιότητα ζωής των ανθρώπων. Αυτή είναι άλλωστε και η αποστολή μας: να βοηθάμε τους ανθρώπους να ζουν περισσότερο και καλύτερα, αναπτύσσοντας πρωτοποριακές θεραπείες και εντοπίζοντας νέους τρόπους για να τις διαθέσουμε σε όσο το δυνατόν περισσότερους ανθρώπους.
Ποιες βελτιώσεις νομίζετε πως πρέπει να γίνουν για τη γρηγορότερη είσοδο των νέων καινοτόμων θεραπειών στην ελληνική αγορά;
Η είσοδος καινοτόμων θεραπειών στην ελληνική αγορά αποτελεί ένα σύνθετο και πολυδιάστατο ζήτημα που χρήζει άμεσων και συντονισμένων παρεμβάσεων. Η καθυστέρηση στην καθολική πρόσβαση των ασθενών σε καινοτόμες θεραπείας, δεν αποτελεί απλώς ένα διαχειριστικό ζήτημα αλλά μια χαμένη ευκαιρία για τους ασθενείς και ένα έλλειμμα για το σύστημα υγείας. Για να αξιοποιηθεί πραγματικά η καινοτομία, πρέπει να αναγνωριστεί ως επένδυση — σε ποιότητα ζωής, σε μακροχρόνια εξοικονόμηση πόρων και σε ένα πιο ανθεκτικό υγειονομικό σύστημα — και όχι ως κόστος αλλά και να χρηματοδοτείται επαρκώς. Τα στοιχεία της πρόσφατης μελέτης της EFPIA είναι ενδεικτικά των στρεβλώσεων και υποδεικνύουν την ανάγκη για άμεσες διορθωτικές ενέργειες, καθώς ο μέσος χρόνος από την ευρωπαϊκή έγκριση μέχρι την επίσημη αποζημίωση στην Ελλάδα είναι κατά 2,5 μήνες μεγαλύτερος από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο και αυξημένος κατά 67 ημέρες σε σχέση με την περίοδο 2019–2022. Το πλέον, ωστόσο, ανησυχητικό είναι το γεγονός ότι από τα 173 φάρμακα που έχουν εγκριθεί από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων (EMA), μόλις τα 75 είναι διαθέσιμα στους Έλληνες ασθενείς, συνεπεία του ασφυκτικού χρηματοδοτικού περιβάλλοντος που έχει διαμορφωθεί από το ύψος των υποχρεωτικών επιστροφών. Η καθυστέρηση αυτή μεταφράζεται σε δυσκολία στην καθολική πρόσβαση στις θεραπείες και αναδεικνύει την ανάγκη για μεταρρυθμίσεις που θα ενισχύσουν τη λειτουργικότητα και την αποδοτικότητα του υγειονομικού μας συστήματος, με σκοπό τη διευκόλυνση της διαδικασίας έγκρισης και διάθεσης νέων θεραπειών. Καθοριστικός μοχλός αυτής της αλλαγής μπορεί να αποτελέσει η επιτάχυνση του ψηφιακού μετασχηματισμού στην υγεία. Η Ελλάδα έχει σημειώσει σημαντικά βήματα στην ψηφιακή ετοιμότητα, όπως η υλοποίηση του MyHealth και του Ατομικού Φακέλου Υγείας. Tο επόμενο κρίσιμο βήμα είναι η ψηφιακή ωριμότητα. Δηλαδή, η δυνατότητα να αξιοποιούμε τα υγειονομικά δεδομένα δευτερογενώς, με στόχο τη χάραξη τεκμηριωμένων πολιτικών υγείας, την ενίσχυση τομέων όπως η πρόληψη και την εν γένει αναβάθμιση της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών, διασφαλίζοντας παράλληλα την οικονομική αποδοτικότητα και την ανακατεύθυνση πόρων στην είσοδο καινοτόμων θεραπειών. Το ζητούμενο δεν είναι μόνο να επιταχύνουμε τη διαδικασία εισαγωγής φαρμάκων. Είναι να διαμορφώσουμε ένα οικοσύστημα υγείας όπου η καινοτομία φτάνει στον ενδεδειγμένο χρόνο εκεί που έχει πραγματική αξία: στον άνθρωπο.
Καθώς ο πληθυσμός γηράσκει και τα καρδιαγγειακά νοσήματα αυξάνονται, πώς μπορεί το σύστημα υγείας να προετοιμαστεί καλύτερα για την πρόληψη και τη διαχείρισή τους;
Η γήρανση του πληθυσμού, η αύξηση των χρόνιων παθήσεων και οι αυξανόμενες απαιτήσεις των ασθενών, διαμορφώνουν ένα περιβάλλον που δοκιμάζει την αντοχή του συστήματος υγειονομικής περίθαλψης. Τα καρδιαγγειακά νοσήματα μάλιστα, αποτελούν την κύρια αιτία θανάτου σε παγκόσμιο και ευρωπαϊκό επίπεδο, ενώ στην Ελλάδα ευθύνονται για περίπου το 35% των θανάτων, καθιστώντας τα ένα από τα κρισιμότερα ζητήματα δημόσιας υγείας. Επίσης τα καρδιαγγειακά νοσήματα επηρεάζουν όχι μόνο τους ηλικιωμένους αλλά και σημαντικό ποσοστό του πληθυσμού σε παραγωγική ηλικία. Ιδιαίτερα οι ηλικίες μεταξύ 45 και 65 ετών φαίνεται να είναι ιδιαίτερα ευάλωτες, καθώς σε αυτή τη φάση της ζωής συσσωρεύονται παράγοντες κινδύνου όπως η υπέρταση, η δυσλιπιδαιμία, ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2, το κάπνισμα και η καθιστική ζωή. Η πρόωρη εκδήλωση καρδιαγγειακών νοσημάτων σε αυτό το ηλικιακό φάσμα όχι μόνο επιβαρύνει τη δημόσια υγεία, αλλά και έχει σημαντικές κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις, επηρεάζοντας την παραγωγικότητα, την ποιότητα ζωής και τη λειτουργικότητα των ατόμων.
Αυτό όμως που είναι ιδιαίτερα σημαντικό να αναφερθεί είναι ότι το συντριπτικό ποσοστό των καρδιαγγειακών συμβάντων σχετίζεται με γνωστούς και τροποποιήσιμους παράγοντες κινδύνου. Συγκεκριμένα έως και το 80% των περιστατικών θα μπορούσαν να προληφθούν, εάν εφαρμόζονταν οργανωμένες πολιτικές ενημέρωσης, ανίχνευσης και πρόληψης των καρδιαγγειακών παθήσεων.
Το πρόγραμμα "Σπύρος Δοξιάδης", μέσω του οποίου έχουν πραγματοποιηθεί 1,25 εκ. προληπτικοί έλεγχοι, κινείται προς αυτή την κατεύθυνση αναδεικνύοντας το σημαντικό θετικό αποτύπωμα της πληθυσμιακής πρόληψης αλλά και τον τεράστιο όγκο δεδομένων υγείας που μπορούμε να αξιοποιήσουμε προς όφελος της κοινωνίας και της οικονομίας της χώρας. Μέσω της ανάλυσης δεδομένων και της τεχνητής νοημοσύνης, μπορούμε να συνδιαμορφώσουμε τη σύγχρονη αντίληψη των συστημάτων υγείας τα οποία στοχεύουν στο να διατηρούν υγιή τον πληθυσμό μέσω προγραμμάτων αγωγής και προαγωγής της υγείας και στοχευμένων δράσεων πρόληψης, παρεμβαίνοντας σε πληθυσμιακό επίπεδο πριν την εκδήλωση των συμπτωμάτων ή της νόσου.
Είναι λοιπόν προφανές ότι για ένα πιο προδραστικό σύστημα υγείας, τα δεδομένα, η σωστή δευτερογενής χρήση τους και οι νέες τεχνολογίες, αποτελούν τα εργαλεία τα οποία συμβάλλουν στον έγκαιρο εντοπισμό ατόμων με υψηλό ρίσκο για την εμφάνιση καρδιαγγειακού κινδύνου και μπορούν να συμβάλλουν καθοριστικά στη διατήρηση της οικονομίας/παραγωγικότητας και την εξοικονόμηση πόρων του συστήματος υγείας και κοινωνικής πρόνοιας/προστασίας.
Η προσωπική ενασχόληση ενός CEO με τα θέματα που απασχολούν την κοινωνία είναι μέρος του ρόλου του/της;
Σε έναν κόσμο γεμάτο προκλήσεις - κοινωνικές, περιβαλλοντικές, ανθρωπιστικές - η εταιρική ευθύνη δεν είναι πλέον πολυτέλεια ή επιλογή, αλλά πυρήνας της στρατηγικής και αναπόσπαστο μέρος της ταυτότητας κάθε σύγχρονης επιχείρησης.
Σε αυτό το πλαίσιο, οι ηγέτες που επιλέγουν να εμπλακούν άμεσα σε κοινωνικά ζητήματα, δεν λειτουργούν μόνο ως στελέχη αλλά ως παράδειγμα σε ολόκληρο τον οργανισμό τους. Συνδιαμορφώνουν την κουλτούρα και εμπνέουν τους ανθρώπους τους να συνδέσουν τη δουλειά τους με έναν μεγαλύτερο σκοπό. Η σύνδεση των ανθρώπων με μια εταιρεία που έχει όραμα, αξίες και σκοπό, δίνει προστιθέμενη αξία τόσο στην προσωπική όσο και στην επαγγελματική υπόσταση των ανθρώπων, ιδίως σε έναν κλάδο όπου η έρευνα και η ανάπτυξη νέων θεραπειών υπηρετεί την ίδια την ανθρώπινη ζωή και την ευμάρεια του κοινωνικού συνόλου.
Στη Novartis η εταιρική υπευθυνότητα δεν είναι απλώς μια δέσμευση. Αποτελεί ουσιαστικό τμήμα της ταυτότητάς μας και είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με το τρόπο που λειτουργούμε καθημερινά. Επιδιώκουμε σταθερά να υλοποιούμε πρωτοβουλίες που έχουν ουσιαστικό κοινωνικό αντίκτυπο όπως το πρόγραμμα "Κανένας Μόνος", το οποίο είχε ως στόχο την καταπολέμηση της κοινωνικής απομόνωσης των ευάλωτων ομάδων της Τρίτης Ηλικίας. Η συγκεκριμένη πρωτοβουλία έδωσε ταυτόχρονα στους ανθρώπους μας τη δυνατότητα, να προσφέρουν και να συμμετέχουν εθελοντικά στις διαφορετικές δράσεις του προγράμματος, ενισχύοντας την κουλτούρα εθελοντισμού και κοινωνικής αλληλεγγύης που πρεσβεύει ο οργανισμός σε διεθνές επίπεδο.
Ποιες ικανότητες και δεξιότητες εκτιμάτε ότι στο μέλλον θα απαιτηθούν να κατέχουν τα νέα και πολλά υποσχόμενα στελέχη;
Σε έναν κόσμο που αλλάζει διαρκώς, με ραγδαίες τεχνολογικές εξελίξεις, προκλήσεις, κρίσεις και αβεβαιότητες σε παγκόσμιο επίπεδο, τα στελέχη του αύριο καλούνται να συνδυάζουν προσαρμοστικότητα και ευελιξία, κριτική σκέψη και ικανότητα επίλυσης πολύπλοκων προβλημάτων σ’ ένα σύνθετο περιβάλλον, παραμένοντας ταυτόχρονα φιλομαθείς και περίεργοι.
Παράλληλα, η συνεχής μάθηση καθίσταται αναγκαία — όχι μόνο ως στάση ζωής, αλλά και ως στρατηγική επιλογή. Οι έννοιες του upskilling και reskilling αποκτούν κεντρικό ρόλο: τα νέα στελέχη οφείλουν να ανανεώνουν γνώσεις και δεξιότητες, είτε για να ανταποκριθούν στις αυξανόμενες απαιτήσεις των ρόλων τους είτε για να προσαρμοστούν σε εντελώς νέες προκλήσεις. Η ευκολία στην απόκτηση νέων δεξιοτήτων και η ετοιμότητα επαναπροσδιορισμού επαγγελματικού προσανατολισμού, όποτε αυτό απαιτείται, θα αποτελέσει ισχυρό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα.
Στο ίδιο πλαίσιο, η τεχνητή νοημοσύνη (ΤΝ) αναδεικνύεται σε καταλύτη καινοτομίας. Η ΤΝ δεν πρόκειται να αντικαταστήσει τους ανθρώπους∙ όμως οι άνθρωποι που αξιοποιούν αποτελεσματικά τα εργαλεία της θα αντικαταστήσουν όσους επιμένουν να τη στερούνται. Η ικανότητα ενσωμάτωσης αλγορίθμων για αυτοματοποίηση επαναλαμβανόμενων εργασιών, ανάλυση δεδομένων και ταχύτερη, τεκμηριωμένη λήψη αποφάσεων θα διαφοροποιήσει τα στελέχη που ηγούνται της αλλαγής από εκείνα που μένουν στάσιμα.
Προσωπικά, πιστεύω βαθιά στη δύναμη του να εμπνέεις, να παρακινείς και να καθοδηγείς την ομάδα σου, δημιουργώντας περιβάλλον εμπιστοσύνης, συνεργασίας και στήριξης, μέσα στο οποίο οι άνθρωποι μπορούν να εξελιχθούν και να δίνουν τον καλύτερό τους εαυτό.
Ο κ. Κώστας Παπαγιάννης είναι μέλος του CEO CLUBS GREECE
